خداوند در آیه چهل سوره شورا، شرط استحقاق پاداش الهی را ترکیب «عفو» و «اصلاح» قرار داده است. صرف گذشت کردن بدون تلاش برای اصلاح رابطه و رفع کدورت‌ها، نمی‌تواند نتیجه مطلوب را حاصل کند. این ترکیب سازنده عفو همراه با اصلاح است که هم بخشش را در بر دارد و هم بهبود روابط را به دنبال می‌آورد و منجر به آن پاداش ویژه‌ای می‌شود که خداوند وعده داده است.
در ماه مبارک رمضان، هر روز با «آیات زندگی‌ساز» همراه باشید؛ مجموعه‌ای از آیات قرآن کریم به همراه تفسیر کوتاه و کاربردی که راهنمای زندگی و سعادت هستند و با این آیات، روزهای ماه مبارک رمضان را با کلام خداوند نورانی‌تر کنیم.
* حجت‌الاسلام والمسلمین هادی حسین‌خانی
بسم الله الرحمن الرحیم؛ در آیه ۴۰ سوره شوری، خداوند متعال می‌فرماید: «وَجَزَاءُ سَیِّئَهٍ سَیِّئَهٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ».
ترجمه این آیه شریف چنین است که خداوند می‌فرماید: «پاداش بدی (اگر کسی بدی در حق دیگری مرتکب شد) مثل همان بدی است. اگر شخصی قتلی مرتکب شد، کیفرش متناسب با همان عمل است؛ اگر مالی را تلف کرد، کیفرش به همان اندازه است. ولی هر که ببخشد و میان خود و طرف مقابلش را اصلاح نماید، پاداشش بر عهده خداست. یقیناً خدا ستمگران را دوست ندارد».
از این آیه شریفه استفاده می‌شود که انتقام عادلانه در مقابل رفتار نادرست جایز است؛ یعنی اگر کسی رفتار ناشایستی داشت، می‌توان به همان اندازه با او مقابله کرد. این اصل عدالت است که در قوانین الهی جاری است.
اما اگر کسی قدرت بر انتقام گرفتن دارد و با وجود این توانایی، تصمیم به عفو می‌گیرد و طرف مقابل را می‌بخشد، خداوند متعال پاداش عجیب و ویژه‌ای برایش در نظر گرفته است.
خداوند در این آیه می‌فرماید: «فَأَجْرُهُ عَلَی اللَّهِ»، چنین شخصی پاداشش بر عهده خدای متعال است.
این نکته بسیار قابل توجه است که اگرچه فرد از یک خطا گذشته، اما خداوند متعال این گذشت را به گونه‌ای شایسته و عظیم برایش جبران خواهد کرد.
نکته مهم دیگری که در این آیه مطرح شده، این است که صرف عفو و گذشت به تنهایی کافی نیست.
انسان ممکن است کسی را ببخشد، ولی رابطه خود را با او اصلاح نکند و برای رفع مشکل و کدورت میان خود و او تلاشی ننماید.
خداوند متعال می‌فرماید که «عفو» باید همراه با «اصلاح» باشد تا نتیجه مطلوب حاصل شود. این «ترکیب عفو و اصلاح»، رویکردی سازنده است که هم بخشش را در بر دارد و هم بهبود روابط را به دنبال می‌آورد.
و آخرین نکته‌ای که در این آیه کریمه بیان شده، این است که خداوند متعال در پایان آیه می‌فرماید: «إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الظَّالِمِینَ»، خداوند ظالمان را دوست ندارد.
این عدم محبت الهی شامل دو گروه می‌شود: «چه آن کسی که در ابتدا ظلم کرده و بدی‌ای را نسبت به دیگری روا داشته، و چه آن کسی که در مقام انتقام و تلافی، از حد عدالت فراتر رفته و بیش از آن میزانی که به او ظلم شده، به طرف مقابل ستم روا می‌دارد».
خداوند متعال هیچ یک از این دو گروه ظالمان را دوست نخواهد داشت.
ثبت دیدگاه