سحرخوانی؛ نوایی رمضانی که خاموش شد

هر روز که می‌گذرد بخشی از میراث فرهنگی ما نیز فراموش می‌شود تا جایی که این اتفاق، به آداب و موسیقی رمضان در شهرها و روستاهای کشور رسیده و نشان خاطره برانگیز آن از کوچه‌ها رخت بربسته است و بعد از این فرزندان ایران یادگاری از رمضان نخواهند شنید.

سحرخوانی ماه رمضان، رسم کهنی بود که موذنان نوش‌آباد، یک ساعت مانده به اذان صبح به بام خانه خود یا ماذنه مسجد می‌رفتند و با خواندن شعرهای اخلاقی و متن‌های کهن فارسی و مناجات عارفانه، مردم را به مهمانی خدا دعوت می‌کردند که بیشتر این‌گونه آوازها در دستگاه چهارگاه دشتی، افشاری و سه گاه اجرا می‌شد.

سحرخوانی دو مرحله داشت، که بخش اول آن تا نزدیک اذان ادامه داشت و مرحله دوم نیز پس از گذشت زمانی به فاصله صرف یک سحری بود که موذن دوباره شروع به خواندن دعای سحر می‌کرد تا آخرین بازماندگان را بیدار کند و مومنی از سحری باز نماند.

پیش از این نیز در نوش‌آباد، رسم بر این بوده است که با نواختن طبل و شیپور و نقاره اهل ایمان را برای میهمانی خدا در سحرگاه رمضان بیدار کنند و حیف که این سنت نیز باقی نماند و به فراموشی سپرده شد و کسانی این سنت را در یاد دارند که دهه هشتم زندگی را سپری می‌کنند و این گروه نیز اندک هستند.

آنچه هست اینکه نوای رمضان، نوای شادمانه‌ای برای بیدار کردن روح معنویت انسان خداپرست است و اوج این شادمانی، موسیقی آیین هوربابایی تولد امام حسن در نیمه ماه رمضان است به طوری که یک موسیقی مذهبی است که از دیرباز در سراسر میهن ما رواج داشته‌ و این روزها روبه فراموشی است.

سحرخوانان، با آوازهای خود، هم فضای روحانی در آبادی‌ها و شهرها ایجاد می کردند و هم آهنگ‌های ایرانی را حفظ می‌کردند که جا دارد رسانه ملی در برنامه‌های سحرگاه خود از این شبخوانی‌ها استفاده کند.

موسیقی رمضان محدود به یک منطقه و یک رشته نیست، بلکه سنتی به وسعت همه ایران است که در روزگار اخیر، به علت گسترش و فراگیری تکنولوژی فراموش می‌شوند و شناسایی و حفظ این موسیقی‌ یک ضرورت است که اگر اداره میراث فرهنگی و صدا و سیما این نغمه‌ها و نغمه خوان‌ها را شناسایی نکنند، صدای سحرخوانی به گوش نخواهد رسید.

سحرخوان‌ها، میراث‌داران موسیقی اصیل ما هستند و با مرگ هر یک از آنها، بخشی از موسیقی ایران به زیر خاک می‌رود همان گونه که در اولین روز رمضان امسال، استاد محمد سلمانیان از جمع ما رفت و همانطور که پیش از او، استاد میرزا حلاج‌زاده و سیدعبدالله عبدالله زاده و سید حسین عمارتی و استادحسن نجارزاده، استاد عباسقلی چاوشیان و حاج میرزا عبادی از بین ما رفتند.

پایگاه میراث فرهنگی نوش آباد و اداره میراث فرهنگی آران و بیدگل، رسالت حفظ نغمه‌ها و آداب رمضان نوش آباد را بر دوش دارند و کوتاهی در این مسیر، نابودی بخشی از فرهنگ و تمدن استان اصفهان و ایران است.