«تفسیر» یعنی بیان معانی آیات قرآنی و دریافت و کشف مقاصد و مدلولهای آن. قرآن کریم می فرماید: « هُوَ الَّذی أ َنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَهِ وَ ابْتِغاءَ تَأ ْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأ ْویلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما یَذ َّکَّر إِلاّ اُولُوا اْلأَلْبابِ [۱] ، او کسی است که این کتاب (آسمانی) را بر تو نازل کرد، که قسمتی از آن، آیات «محکم» (صریح و روشن) است؛ که اساس این کتاب میباشد؛ (و هر گونه پیچیدگی در آیات دیگر، با مراجعه به اینها، برطرف میگردد.) و قسمتی از آن، «متشابه» است (آیاتی که به خاطر بالا بودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اول، احتمالات مختلفی در آن میرود؛ ولی با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها آشکار میگردد.) اما آنها که در قلوبشان انحراف است، به دنبال متشابهاتند، تا فتنهانگیزی کنند (مردم را گمراه سازند؛) و تفسیر (نادرستی) برای آن میطلبند؛ در حالی که تفسیر آنها را، جز خدا و راسخان در علم، نمیدانند. (آنها که به دنبال فهم و درکِ اسرارِ همه آیات قرآن در پرتو علم و دانش الهی) میگویند: «ما به همه آن ایمان آوردیم؛ همه از طرف پروردگارِ ماست.« و جز صاحبان عقل، متذکر نمیشوند (و این حقیقت را درک نمیکنند»
با این بیان معلوم می شود اگر چه معانی بسیاری از آیات روشن است ولی بعضی از معانی و مقاصد و مدلولهای قرآنی نیازمند تبیین و توصیف است که اصطلاحاً به آن تفسیر می گوییم. مفسرین با دقت و جستجو در قرائن و ادله، فهم متن را بدست می آورند و به وسیله آن مقاصد قرآنی را بیان می کنند و علاوه بر آن باید توجه نمود قرآن سفرهای الهیست که هر کسی به فراخور سعه وجودی و توان خود از آن بهره میگیرد و علماء الهی با استفاده از روایات و نیز دیگر آیات قرآن، به همراه سعی و کوشش مستمر، به ژرفایی از معانی و بطون قرآن دست پیدا میکنند که برای افراد عادی دسترسی به آن بسیار مشگل است و حاصل این مجاهدت، به صورت تفسیر در اختیار عموم مسلمانان قرار میگیرد.
[۱] – سوره مبارکه آل عمران آیه ۷٫
ثبت دیدگاه