محمدعلی کریم‌خانی از جمله خوانندگان شاخص موسیقی مذهبی است. آثار ایشان و به ویژه مناجات هایش، با طنین پر سوز و گداز و صدای پرهیمنه و بسیار قدرتمند و شیوه اجرایی متفاوت ایشان، از جمله آثار ماندگار موسیقی مذهبی است.
مناجات خوانی بخشی از موسیقی مذهبی ایران است که بیشتر در ماه مبارک رمضان نمود می‌یابد. نیایش پروردگار با نغمات و سرودهای مذهبی در ایران از گذشته‌های بسیار دور رواج داشته و پس از ظهور اسلام این سنّت دیرین به شکلی دیگر رواج یافت و موسیقی آوازی در خدمت مذهب قرار گرفت.
روح‌الله خالقی در کتاب سرگذشت موسیقی ایران می‌نویسد: «به راستی کسی که با سبک مطلوب و دلپذیری مناجات می‌کند و صوتش آدمی را از خواب غفلت به هوش می‌آورد، بهترین وسیله تزکیه نفس و بیداری روان است. به خصوص مناجات‌کننده‌ای که به رموز موسیقی واقف باشد و اشعار را در گوشه‌های مختلف و متنوع دستگاه‌ها بخواند مانند سیدحسین عندلیب اصفهانی که در این فن مهارتی بسزا داشت و هنگامی که در گلدسته مسجد سپهسالار تهران در شب‌های ماه رمضان مناجات می‌کرد، همه خفتگان را به هوش می‌آورد و مجذوب می‌کرد.»
اجرای این نوع موسیقی مذهبی در ماه مبارک رمضان به ویژه سحرهای این ایام در همه دستگاه های موسیقی ایرانی صورت می پذیرد. در واقع می توان با همه حالات موسیقی ایرانی به درگاه خدای بی نیاز اظهار نیازمندی و تضرع کرد. کشش ها، جمله بندی، فواصل، صدادهی، بیان کلامات و… در آثار به دست آمده از مناجات خوانی خوانندگان دورۀ قاجار، بیانگر انطباق کامل اجرایشان با موسیقی ردیف دستگاهی ایران و استادی این مجریان در عرضه این الحان است.استفاده از الحان موسیقی عرب، به کارگیری تجوید و لهجۀ قرآنی و تفاوت در اجرای دستگاه های موسیقی ایرانی از ویژگی های مناجات خوانی در دهه های نزدیک به انقلاب اسلامی بوده که تغییرات مهمی در ساختار موسیقایی آن به وجود آورده است.
موسیقی ایرانی که جلوه ی اصالت آن را می توان در ردیف های آوازی مشاهده کرد، موسیقی تفکر و تامل است. این نغمه ها باگوش جان ایرانیان پیوند داشته و از آنجا که در ادعیه اصل بر تفکر و تامل در معانی ست، آوای ایرانی می تواند مخاطب را مجذوب کرده و او را غرق در مفاهیم ارزشمند ادعیه نماید و این مفاهیم را به زیبا ترین شکل عرضه بدارد. درردیف های موسیقی ایرانی هرگوشه در هر دستگاه یا آواز بیانگر احساس، حالت و گاه القاء حکتی ست. به همین خاطر می توان گفت ردیف های آوازی موسیقی ایرانی قابلیت های فوق العاده ای در اجرای نغمه های آسمانی دارد.
محمدعلی کریم خانی از جمله خوانندگان شاخص موسیقی مذهبی است. آثار ایشان و به ویژه مناجات هایش، با طنین پر سوز و گداز و صدای پرهیمنه و بسیار قدرتمند و شیوه اجرایی متفاوت ایشان، از جمله آثار ماندگار موسیقی مذهبی است.
مناجات «ای آسمان رحمت» در سه گاه اجرا شده است، کریم خانی پس از خواندن پرده های مختلف سه گاه به خصوص مویه، مخالف، مثنوی مخالف و مخالف به مغلوب از طریق فرودی که در ابتدا میل به درآمد سه گاه دارد، در نهایت به دستگاه نوا گُدار می کند؛ سپس با اجرای یک قطعه ضربی (نوحه مانند) با ضربآهنگی بسیار معروف، اجرای گوشه هایی از دستگاه نوا از جمله رُهاب و ناقوس و تخت طاقدیس را پی گرفته و سپس نهفت و خجسته و کرشمه نهفت را به صورت مترآزاد (غیر ضربی) اجرا می نماید و پس از فرود به نوا به زیبایی وارد فضای دشتی می گردد و پس از سیر در فواصل دشتی، به اوج و عشاق (در فضای دشتی) مراجعت کرده و در ادامه اوج (عشاق)، اشاره ای کوتاه به بیات اصفهان داشته و پس از اجرای فواصل و پرده های مایه دشتی به خصوص اجرای متفاوت دیلمان، سرانجام فرود می آید. این شیوه خواندن با گنجینه ای از الحان مختلف و متنوع از مایه ها و دستگاه‌های آوازی، به حقیقت شنونده آگاه از موسیقی را در بهت و شگفتی فرو می برد:
ثبت دیدگاه