کم کم غروب ماه خدا دیده می‌شود/ راه‌های استمرار معنویت

شب‌های آخر ماه خوبی‌ها رسید و حیف از این ضیافت الهی که وداع با آن دشوار است و جانکاه.

انگار همین دیروز بود که حلول ماه خدا را سلام گفتیم و برای ورود به شهر رمضان آماده شدیم. در سحرهای این ماه عزیز ۴۴ مرتبه «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ» را زمزمه کردیم و با صاحب رمضان عهد بستیم که امسال جور دیگری باشیم.

انگار همین دیروز بود که وقتی نوای خاطره انگیز «ربنا» در آستان دلمان طنین افکند، باورمان شد که در شهر خدا هستیم و مهمان سفره بی‌انتهای کرم الهی.

دیری نپایید که آن بزم شبانه و عیش روزانه به دلتنگی عارفانه رسیده و ماه مهمانی خدا لحظه لحظه به پایان نزدیک‌تر می‌شود.

حس عجیبی است وداع با لحظه‌های افطار و سحر و شب‌های نورانی قدر. چه سخت است خداحافظی با روزهایی که خواب روزه‌دار عبادت است و شب‌هایی که از هزار شب باارزش‌تر.

افسوس که بساط مهمانی خدا برچیده می‌شود و جز حسرت چیزی برای ما نمی‌ماند. این گونه است که امام سجاد علیه السلام در وداع با ماه مبارک رمضان می‌فرماید: «سلام بر تو که قبل از آمدنت، در آرزویت به سر مى‌بردیم و پیش از رفتنت بر هجرانت محزونیم، سلام بر تو که چه بدى‌ها که به سبب تو از جانب ما گشته و چه خوبی‌ها که از برکت تو به سوى ما سرازیر شده!، سلام بر تو و بر شب قدرى که از هزار ماه بهتر است، سلام بر تو که دیروز چه سخت بر تو دل بسته بودیم و فردا چه بسیار شایق تو مى‌شویم!، سلام بر تو و بر فضیلت تو که از آن محروم گشتیم و بر برکات گذشته‌ات که از دست ما گرفته شد.»

در این روزهای بافضیلتی که بر مهمانان سفره الهی گذشت، هر کسی به اندازه شناخت و معرفتش، از این فرصت معنوی خوشه چینی کرده تا به شکرانه یک ماه روزه‌داری و راز و نیاز شبانه، عید ضیافت الهی را جشن بگیرد.

عید عارفان

معاون فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی استان قم، ماه رمضان را عید عارفان می‌داند؛ عیدی که هم ورودش، دیدگان را اشکبار می‌کند و هم پایانش.

حجت‌الاسلام محمود نجاریان‌زاده در گفتگو با مهر اظهار داشت: عبادت‌های ماه رمضان حلاوت خاصی برای مومنان دارد؛ راز و نیازهای شبانه، سحرها، تلاوت قرآن، دعا و ذکر، انسان دوستی نسبت به دیگران، دوری از گناه و غیبت و تهمت، یاد فقرا و اکرام ایتام، صله رحم، دورریختن کدورت‌ها و… و. از برکات ماه رمضان است.
وی می‌گوید: وقتی انسان این همه فضائل و خوبی‌ها را درک می‌کند، با نزدیک شدن به روزهای پایانی ماه رمضان احساس غریبی به او دست می‌دهد.

معاون فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی قم، دلتنگی ماه رمضان را از نشانه‌های مومنان می‌داند و می‌گوید: کسی که احساس دلتنگی می‌کند و تصور می‌کند ماه رمضان به سرعت گذشته است، معلوم می‌شود از فرصت بهار رحمت و مغفرت بهتر استفاده کرد.

غصه می‌خورم

زهرا مویدی که هر روز در جزء خوانی قرآن حرم حضرت معصومه(س) شرکت می‌کند، ماه رمضان را فرصتی برای توشه اخروی می‌داند و معتقد است که خدای متعال در ماه مبارک رمضان دل‌های مومنان را نرم و باطراوت می‌کند.

وی می‌افزاید: امسال برای اولین بار توانستم هر روز در مراسم جزء خوانی شرکت کنم و سعی کردم فهم بهتری از کلام خدا داشته باشم، اما نمی‌دانم چرا احساس می‌کنم باز هم نتوانستم مهمان خوبی برای خدا باشم.
این بانوی قمی ادامه می‌دهد: از یک طرف خوشحالم که امسال توفیق بیشتری برای انجام امور عبادی در ماه رمضان به ویژه شب‌های قدر پیدا کردم، از سوی دیگر غصه می‌خورم که روزهای به یادماندنی و شب‌های معنوی رمضان رو به پایان است.

مویدی با اندکی مکث که از بغض گلویش حکایت دارد، این روزها را غم‌انگیز توام با بی‌قراری توصیف می‌کند و می‌گوید: احساس می‌کنم روزهای پایانی ماه خوبی‌ها برای من تلخ است. از خدا می‌خواهم توفیق عبادت و راز و نیازی که در ماه رمضان داشتم استمرار داشته باشد.

شب تحول‌برانگیز

روزهای خوب و شب‌های عاشقانه خدا نه تنها برای مومنان قابل درک بوده، فرصتی برای برخی افراد بود که دچار تحول شده و راست درست را پیش گیرند. همچون مرتضی که جوانی ۱۹ ساله است و حرف‌های مگوی زیادی دارد.

مرتضی در بیان لحظه تحول برانگیز زندگی‌اش می‌گوید که تا اولین شب قدر نتوانسته به خوبی از فرصت ماه رمضان استفاده کند ولی از شب نوزدهم که پای منبر یکی از روحانیون نشسته و در مراسم قرائت دعای جوش کبیر و قرآن به سر شرکت کرده، تصمیم گرفته هر روز قرآن بخواند و در نمازهای جماعت مسجد شرکت کند و سپاس خدا را فراموش نکند.
او که معتقد است در ماه رمضان امسال دچار تحول روحی شده، می‌افزاید: در شب قدر دلم یک دفعه شکست و از بدی‌ها و گناهانم متنفر شدم. همان لحظه با خدا قرار گذاشتم که بقیه عمرم در مسیر درست باشم.

نجفی نیز به روزهای پایانی ماه رمضان اشاره دارد که برای او غمبار است؛ روزهایی که این جوان قمی با درک درست از مسیری که انتخاب کرده، انس بیشتری با معنویات گرفته و نگران است که هنوز بهره کافی را از این نعمت الهی نبرده است.

چگونگی استمرار لحظه‌های معنوی در وجود انسان

رمضان ماه بسیار بزرگی است که در آیات و روایات اسلامی به بزرگی آن تاکید شده و «اگر کسی در ماه رمضان مورد غفران قرار نگیرد، بعید است که بعد از این ماه مشمول لطف و رحمت خدا قرار گیرد» یا «اگر بنده خدا مى‌‌دانست که در ماه رمضان چه برکتى وجود دارد دوست مى‌‌داشت که تمام سال، رمضان باشد.»

خدای متعال اساس مهمانی از بندگانش در ماه رمضان را تحول انسان قرار داده تا اشتیاق ورود در این ماه و استفاده از مواهب آن در وجود بندگان فزونی یابد.

اما اینکه چگونه می‌توان شوق هم‌نشینی با معبود را در روزهای بعد از ماه رمضان در دل‌های مومنان یافت، نکته مهمی است که نیاز به توصیه‌های انسان‌های وارسته و اخلاق‌مدار دارد.
آیت‌الله محمدباقر تحریری، استاد اخلاق حوزه علمیه قم در گفتگو با مهر، با استفاده از آیات و روایات اسلامی، دریچه‌ای به روی ما گشوده که شاید اندکی از دلتنگی روزه داران بکاهد.

وی در بیان چگونگی استمرار لحظه‌های معنوی در وجود انسان، توبه را موهبتی الهی می‌داند که تحول اساسی در وجود انسان ایجاد می‌کند و در ادامه می‌گوید: در ماه مبارک رمضان گرایش به توبه بسیار بیشتر می‌شود و باید توجه داشت که درِ توبه هیچ گاه به روی مومنان بسته نمی‌شود.

از نظر آیت‌الله تحریری ارتباط عمیق با قرآن کریم فرصت دیگری است که در ماه مبارک رمضان نصیب انسان شده و این دریای بیکران در روزهای غیر ماه رمضان نیز می‌تواند قابل دستیابی باشد تا انسان با عالم غیب ارتباط و انس علمی، روحی و موعظه‌ای داشته باشد.

این استاد اخلاق می‌افزاید: فرصت دیگر، مسئله دعاست که خدای متعال این در را به سوی ما باز کرده و توفیق داده با دعاهای گوناگون در شب و روز و سحر، با او انس برقرار کنیم که باید این انس را غنیمت بشماریم.
مسئله مهم دیگر که همه اینها را پشتیبانی می‌کند، جدیت در مسیر پاکی و تقواست که به اعتقاد آیت‌الله تحریری باید از خد بخواهیم این لطف را ادامه دهد.

استقامت شرط رسیدن به موفقیت

وی استقامت را شرط رسیدن به موفقیت می‌داند و می‌گوید: خدای متعال در ماه رمضان، استقامتی نصیب ما کرد که ما باید این استقادمت را ادامه دهیم تا بهره‌های روحی از ما گرفته نشود.

توصیه دیگر آیت‌الله تحریری به روزه‌داران ایستادگی و اتخاذ تصمیم محکم در برابر وسوسه‌های شیطانی است که باید بعد از ماه رمضان هم ادامه داشته باشد.

این استاد اخلاق می‌گوید: توکل به خدای متعال داشته باشم و تصمیم بگیریم اعمال قربی را هر روز و هر هفته ادامه دهیم.
خواندن نماز اول وقت، شرکت در نماز جماعت مساجد، انس روزانه با قرآن کریم، دعا و ذکر و انجام تعقیبات نمازهای یومیه از دیگر توصیه‌های این استاد اخلاق به مومنان الهی است که با انجام آنها روحیه معنوی در وجود انسان استمرار خواهد داشت.

وی می‌افزاید: کارهای خوب اجتماعی، رسیدگی به فقرا، صله رحم و ارتباط خوب با دوستان را ادامه دهیم تا اخلاق فاضله در وجود ما تثبیت شود.

آیت‌الله تحریری با بیان اینکه نیاز مبرم به تثبیت ایمان و اخلاق فاضله داریم، می‌گوید: این تثبیت باید بعد از ماه رمضان تداوم داشت باشد تا با همین ایمان و اعمال صالحه پای به عالم قیامت بگذاریم.

توصیه‌های این استاد اخلاق به ما می‌آموزد که اگر رفتار و اعمال معنوی ماه رمضان و زندگی مومنانه را در غیر از این ماه حفظ کنیم، گویا ماه مهمانی خدا را پایانی نیست، چه اینکه خداحافظی با ماه رمضان هرگز به معنای وداع با خصلت‌های نیکوی این ماه نیست.

خبرنگار: روح‌الله کریمی