دبیر هیئت علمی ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری، با بیان اینکه احتمال رؤیت هلال برای روز چهارشنبه کم است، درباره نظر قرآن در مورد ملاک استهلال، گفت: در قرآن کریم تصریحی بر اینکه ملاک، رؤیت است یا محاسبه در بحث استهلال وجود ندارد و صرفاً مواقیت برای مردم ذکر شده است.
نشست «رؤیت‌پذیری هلال ماه شوال ۱۴۴۲ قمری» شامگاه ۲۱ اردیبهشت‌ماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا موحدنژاد، دبیر هیئت علمی ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رحمانی، کارشناس مرکز نجوم آیت‌الله سیستانی، سیدقاسم رستمی و حجت‌الاسلام سیدرضا قلمکاریان اصفهانی برگزار شد.
حجت‌الاسلام موحدنژاد در این نشستن با اشاره به رویه فتاوای مقام معظم رهبری در بحث استهلال، با طرح این سؤال که اینکه آیا رؤیت با ابزار معتبر است یا خیر، گف: مقام معظم رهبری استهلال با ابزار را جایز می‌دانند و معتقدند حجیت شرعی دارد و تفاوتی با رؤیت با چشم عادی ندارد.
وی افزود: مطلب دیگر اینکه آیا هلال باید در منطقه‌ای که فرد ساکن است دیده شود یا اگر در دوردست دیده شد، قابل قبول است؟ ایشان معتقدند باید در منطقه سکونت و نزدیک به آن دیده شود، بنابراین دیده شدن هلال در آفریقا و اروپا برای ایشان ملاک نیست. منطقه نزدیک هم از سوی کارشناسان نجوم تعیین می‌شود که آقای قاضی میرسعید از رصدگران برجسته معتقد است این فاصله به صورت هوایی ۲۰۰ کیلومتر است.
وی اضافه کرد: رؤیت قبل از ظهر و اینکه آن روز اول ماه است از نظر مقام معظم رهبری قابل پذیرش نیست، ولی اگر هلال در روز دیده شد، فردای آن روز از نظر ایشان عید است؛ مثلاً اگر فردا هلال دیده نشد، ولی قبل از ظهر پنجشنبه دیده شود، ثابت می‌کند جمعه اول ماه است.
موحدنژاد با اشاره به بحث طوق‌دار بودن ماه اضافه کرد: اگر نور زمین‌تاب در ماه دیده شود در برخی روایات بیان شده که شب دوم هلال است؛ برخی از فقها این روایات را پذیرفته و برخی آن را معارض با دیگر روایات می‌دانند؛ رهبری این روایت را نمی‌پذیرند و طوق داربودن ماه را دلیل بر شب دوم ماه بودن نمی‌دانند.
وی افزود: در مورد شهادت در رؤیت هم فقها معمولا در دو شاهد اختلاف ندارند و با یک شاهد حکم به اول ماه نمی‌شود؛ ولی این بحث هست که آیا اگر هوا صاف باشد آیا باید بیش از دو شاهد باشد؟ که فقها فتوایی بر این مبنا ندارند.
ستاد استهلال اول ماه را اعلام نمی‌کند
موحدنژاد با طرح این سؤال که چند شاهد کافی است تا ستاد استهلال گزارشات رؤیت را خدمت رهبری بفرستند، گفت: پاسخ این است که ملاک اطمینان‌بخشی است؛ ما گزارشات را تنظیم و اینکه در کجا و در چه شرایط جوی دیده شده است، دسته‌بندی می‌کنیم و اگر برای ایشان گزارشات اطمینان‌آور بود، حکم به اول ماه می‌دهند. البته ما اگر نظری روی گزارشات داشته باشیم، می‌نویسیم، ولی اظهارنظر قطعی نمی‌کنیم و تنها در صورت اطمینان خود ایشان اعلام اول ماه را خواهند داشت.
موحدنژاد افزود: رویه این است که استهلال در تمامی ماه‌های قمری صورت می‌گیرد و مخصوص ماه رمضان نیست و گزارشات آن در سایت leader.ir وجود دارد؛ البته در این ماه بیش از صد گروه و بیش از آن کار استهلال را انجام می‌دهند، در حالی که در ماه‌های دیگر، گروه‌ها حدود ۵۰ عدد است.
وی ادامه داد: گروه‌های استهلال گروه‌های مردمی و خودجوش هستند، نه اینکه ما کارمندنی برای این کار داشته باشیم؛ البته گروه‌ها با دفاتر ائمه جمعه مرتبط هستند تا افراد حداقل در محل شناخته و مورد تأیید دفتر امام جمعه از جهت راستگویی باشد. تعبیر اعزام صد گروه تعبیر درستی نیست و هر استانی گروه‌های رصدی خودجوش خود را دارد.
دبیر هیأت علمی ستاد استهلال دفتر رهبری بیان کرد: معمولا هلال با گذشت ۳۰ دقیقه تا یک ساعت بعد از غروب قابل مشاهده است، اما چون رصدگران بیرون شهر رفته‌اند و تا به جایی برسند که موبایلشان آنتن بدهد و گزارش بدهند، مدت زمانی طول می‌کشد و ما هم ضمن اینکه گروه‌ها با تجربه هستند، ولی سؤالاتی از آنان می‌پرسیم که معلوم شود گزارشات براساس توهم و هیجان نباشد و رؤیت واقعی باشد.
وی اضافه کرد: گاهی برای رهبری در مورد برخی گزارشات سؤالاتی ایجاد می‌شود که پرسش بیشتری در خصوص آن درخواست می‌کنند که باز ما پیگیری بیشتری می‌کنیم.
موحدنژاد تصریح کرد: حدود ۱۲ تا ۱۳ سال پیش، هلال در جنوب ایران در پهنای تقریبی ۲۰۰ کیلومتر دیده شد که شامل شیراز هم می‌شد، ولی در جای دیگر کشور گزارشی در این زمینه نبود، رهبری فرمودند چیزی به عنوان رؤیت اعلام نشود، ولی آیت‌الله حائری شیرازی، امام جمعه وقت فارس گفته بود من خودم هلال را دیدم، ولی باز به ایشان اعلام شد شما طبق وظیفه شرعی می‌توانید عمل کنید، ولی برای رهبری مسجل نیست.
اعلام اول ماه جزء وظایف ولی فقیه نیست
وی با بیان اینکه هیچ مرجع تقلیدی نمی‌گوید که اعلام اول ماه بر حاکم شرع و مرجع تقلید واجب است، افزود: از آقا سؤال هم شد که اگر فقط در یک بخش کشور دیده شود چه باید کرد، رهبری فرموده بودند حاکم شرع در اینجا حکم کرده و تکلیف را مشخص می‌کند.
موحدنژاد با بیان اینکه در ایران اعلام عید واحد است و طوری نیست در منطقه‌ای عید اعلام و در منطقه‌ای نشود، اظهار کرد: نظر سایر مراجع هم در این بحث تأمین نمی‌شود، زیرا ممکن نیست و اختلاف در فتاوا هم طوری است که این کار شدنی نیست. مثلاً آقای صافی اگر هلال در آفریقا دیده شود، اول ماه را ثابت می‌داند، ولی طبق نظر رهبری اینطور نیست.
قرآن در مورد ملاک استهلال نظری ندارد
وی درباره نظر قرآن در مورد ملاک استهلال تأکید کرد: در قرآن کریم تصریحی بر اینکه ملاک، رؤیت است یا محاسبه در بحث استهلال وجود ندارد و صرفاً مواقیت برای مردم ذکر شده است.
موحدنژاد در پاسخ به سؤالی در مورد اینکه رویت ماه مشمول حکم حکومتی نیست؟ تصریح کرد: رؤیت هلال، فقهی است و هر کسی باید به مرجع تقلید خود رجوع کند و اگر کسی مقلد مرجعی است که ابزار را معتبر نمی‌داند و می‌داند نظر رهبری براساس ابزار است، برای او حجت نیست.
سوء استفاده از اختلافات فقهی در رؤیت هلال
وی تأکید کرد: مقام معظم رهبری هم در یک سالی از کسانی که در روز بعد برای آنها عید بود، ولی نماز عید را نخواندند، تقدیر کردند، از این رو که خوانده نشدن این نمازها در صورتی که بازتاب منفی دارد، می‌تواند تابع حکم حکومتی باشد، زیرا برخی درصدد سوء استفاده در این اختلافات هستند و در برخی سال‌ها شلوغ‌بازی‌هایی هم ایجاد کرده‌اند.
موحدنژاد همچنین گفت: از آیت‌الله مکارم سؤال شد که چرا رهبری عید را اعلام کردند و شما هم که نظر ایشان را قبول دارید، ولی عید را اعلام نکردید. ایشان فرمودند ما اگر ابزار را معتبر می‌دانستیم، با همان اعلام مقام معظم رهبری حجت بر ما اثبات بود، ولی چون اختلاف مبنا داریم، نمی‌توانیم، یعنی این مسئله فقهی و مبنایی است.
ثبت دیدگاه