أللَّهُ نُورُ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِى زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّىٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَهٍ مُّبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَّا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِى ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِى اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَآءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَىْءٍ عَلِیمٌ (۳۵)
خداوند، نور آسمانها وزمین است. مَثَل نور او همچون چراغدانى است که در آن چراغى (پر فروغ) باشد. آن چراغ در میان حبابى شیشهاى و آن شیشه همچون ستارهاى تابان و درخشان، چراغ از روغن درخت پر برکت زیتونى بر افروخته شده، که نه شرقى است و نه غربى. (روغنش به قدرى صاف و شفّاف است) که بدون تماس آتش نزدیک است (شعلهور شود و) روشنى دهد. نورى است بر فراز نور دیگر. هر کس را خداوند بخواهد به نور خویش هدایت مىکند، و خداوند براى مردم مَثَلها مىزند و به هر چیزى آگاه است.
نکته ها:
«نور» یعنى چیزى که هم خودش روشن است و هم سبب روشنى اشیاى دیگر مىشود. در فرهنگ اسلام امورى به عنوان «نور» معرفى شده است: قرآن، علم، عقل، ایمان، هدایت، اسلام، پیامبر صلى الله علیه وآله و امامان معصومعلیهم السلام.
«مشکاه» یعنى چراغدان. «دُرّى» به معناى پر نور و پر فروغ است. «زِیت» روغن زیتون را گویند که وسیلهى روشنایى بوده است.
اگر درخت زیتون در وسط باغ باشد، که در تمام روز آفتاب بخورد، روغنش بهتر مىشود، ولى اگر در اطراف باغ و مزرعه باشد، یا در وقت صبح آفتاب دارد یا عصر. «زیتونهٍ لاشرقیّهٍ و لا غربیّه»
«اللّه نور السموات و الارض» یعنى: خداوند هدایت کنندهى آسمان و زمین است. چون هدایت آفرینش، در آیات دیگر نیز آمده است. «أعطى کلشىء خلقه ثمّ هَدى»(۷۷) وجملهى «نورٌ على نور» به معناى هدایتهاى دایمى و پى در پى است و در پایان آیه نیز مىفرماید: «یَهدى اللّه لنوره»
قرآن در این آیه خداوند را به نور تشبیه نموده است. با مطالعه اجمالى روشن مىشود که نور داراى خواص و ویژگىهاى زیر است:
۱- نور، لطیفترین موجود در جهان ماده و سرچشمه زیبائىها و لطافتها است.
۲- نور، بالاترین سرعت را در جهان ماده داراست و با سرعت سیصد هزار کیلومتر در ثانیه مىتواند در یک چشم بر هم زدن (یعنى کمتر از یک ثانیه) کره زمین را هفت بار دور بزند، به همین دلیل مسافتهاى فوقالعاده عظیم و سرسامآور نجومى را فقط با سرعت نور مىسنجند و واحد سنجش آنها سال نورى است، یعنى مسافتى که نور در یک سال مىپیماید.
۳- نور، وسیله تبیین اجسام و مشاهده موجودات است، و بدون آن چیزى را نمىتوان دید، بنا بر این هم «ظاهر» است و هم «مظهر» (ظاهر کننده غیر).
۴- نور آفتاب که مهمترین نور در دنیاى ما است پرورش دهنده گلها و گیاهان بلکه رمز بقاى همه موجودات زنده است.
۵ – تمام انرژىهاى موجود در محیط (به جز انرژى اتمى) همه از نور آفتاب سرچشمه مىگیرد، حرکت بادها، ریزش باران و جریان نهرها و آبشارها و بالاخره حرکت همه موجودات زنده با کمى دقت به نور آفتاب منتهى مىشود.
سرچشمه گرما و حرارت و آنچه بستر موجودات را گرم نگه مىدارد همان نور آفتاب است حتى گرمى آتش که از چوب درختان و یا ذغال سنگ و یا نفت و مشتقات آن به دست مىآید نیز از گرمى آفتاب است.
۶- نور آفتاب نابود کننده انواع میکروبها و موجودات موذى است و اگر تابش این نور پر برکت نبود کره زمین، تبدیل به بیمارستان بزرگى مىشد که همه ساکنانش با مرگ دست به گریبان بودند.
خلاصه هر چه در این پدیده عجیب عالم یعنى نور مىنگریم و دقیقتر مىشویم آثار گرانبها و برکات عظیم آن آشکارتر مىشود.
امّا عجیب است که بشر با این همه پیشرفت علمى از شناخت حقیقت نور که یک امر مادى است عاجز مانده و آن وقت در پى شناخت ذات و حقیقت خداست و چه بسا این نیز یکى از وجوه تشبیه خدا به نور باشد.
حال اگر بخواهیم براى ذات پاک خدا تشبیه و تمثیلى از موجودات حسى انتخاب کنیم (گر چه مقام با عظمت او از هر شبیه و نظیرى برتر است) آیا جز از واژه «نور» مىتوان استفاده کرد؟ همان خدایى که پدید آورنده تمام هستى است، روشنىبخش عالم است، همه موجودات به برکت او زندهاند، و همه مخلوقات بر سر خوان نعمت او هستند که اگر لحظهاى لطف خود را از آنها باز گیرد همگى در ظلمت فنا و نیستى فرو مىروند.
جالب اینکه هر موجودى به هر نسبت با او ارتباط دارد به همان اندازه نورانیت کسب میکند:
قرآن نور است چون کلام اوست.
اسلام نور است چون آئین او است.
پیامبران نورند چون فرستادگان اویند.
امامان انوار الهى هستند چون حافظان آئین او بعد از پیامبرانند.
ایمان نور است چون رمز پیوند با او است.
علم نور است چون سبب آشنایى با او است.(۷۸)
پیام ها:
۱- هستى، فیض خداوند و پرتوى از نور اوست، قوام و بقاى هستى از اوست. «اللّه نور السموات…»
۲- نور خدا هم گسترده است و هم ثابت. (شیشه، هم نور را زیاد مىکند و هم نور را از خاموش شدن حفظ مىکند.) «المصباح فى زُجاجه»
۳- زیتون، درخت مبارکى است. «شَجرهٍ مُبارکهٍ زَیتونه»
۴- روشنى نور خدا از ذات اوست نه از جرقههاى بیرونى. «یَکاد زَیتُها یضىء و لو لمتمسسهُ نار»
۵ – گرچه خداوند نور آسمانها و زمین و مایه خلقت و هدایت همه هستى است، اما جایگاه او در زمین، دلهاى پاک و شفّاف افراد مؤمن است که با نور ایمان برافروخته مىگردد و هرچه خلوص ایمان بیشتر باشد، تلألؤ بیشترى وارد. «یهدى اللّه لنوره من یشاء…»
ثبت دیدگاه