عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان با اشاره به پنچ مولفه اساسی برای حفظ معنویات ماه رمضان در ایام مختلف سال، گفت: محور اصلی ماه رمضان، تقوا و خویشتن‌داری است و روزه‌داران باید این ارزش‌های اخلاقی را پس از ماه رمضان نیز حفظ کنند.
ماه رمضان بهترین فرصت برای رسیدن به قله معنویات و تعالی انسان است. این ماه نورانی زمینه‌ای متعالی برای دستیابی انسان به سعادت و عفو و رحمت الهی است. پاکی از آلودگی گناهان و به بند کشیدن نفس سرکش از برکات ماه رمضان است که آدمی را به اوج قله ایمان و بندگی خداوند متعال می‌رساند.
موضوع مهم این است که انسان چگونه می‌تواند برکات و معنویات حاصل از ماه رمضان را در تمامی ایام سال حفظ کند و زندگی خود را بر مبنای این معنویات و برکات تداوم دهد. انسانی که یک ماه تمام و به برکت روزه‌داری ایام ماه رمضان و شب‌های قدر توانسته تا از بند شیطان و نفس رها شده و پای در صراط مستقیم الهی گذارد، باید به دنبال راهی باشد تا بتواند در دیگر ایام سال نیز این مسیر را ادامه داده و نفس خود را همواره آلودگی و غبار پاک نگاه دارد.
حجت‌الاسلام محمدرضا دهدست، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان درباره چگونگی حفظ معنویات ماه رمضان در ایام مختلف سال به ارائه توضیحاتی برای مخاطبان ایکنا پرداخته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
برای حفظ ارزش‌های معنوی ماه رمضان در ایامی که این ماه نورانی به پایان رسیده و انسان دوباره درگیر روزمرگی‌ها و دغدغه‌های دنیایی می‌شود، معصومین(ع)، اولیا و بزرگان دین راه‌هایی پیشنهاد کرد‌ه‌اند تا آدمی بتواند معنویات و نورانیتی که از ماه خدا به دست آورده است را در مسیر زندگی خود حفظ کرده و در راه سعادت و کمال گام بردارد.
محور اصلی ماه نورانی رمضان، تقوا و خویشتن‌داری است؛ چراکه در قرآن کریم آمده است: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما (بودند) مقرر شده بود باشد که پرهیزگارى کنید. لذا محور و ریشه ماه رمضان تقوا و خویشتن‌داری است و روزه‌داران و متقیان به دنبال این هستند که در ماه رمضان و پس از آن نیز تقوا، خویشتن‌داری، رعایت ارزش‌های اخلاقی، خودسازی و یک پله بالاتر یعنی رشد مداوم را به دست آورند.
برای اینکه بتوانیم معنویت و تقوای به دست آمده از ماه رمضان را پس از پایان این ماه نورانی نیز حفظ کنیم، باید پنج محور و نکته اساسی را همواره در اعمال و رفتار خود در نظر بگیریم. نکته اول اینکه باید تعالیم و اهداف ماه رمضان را به صورت خیلی دقیق و کامل بشناسیم تا بتوانیم معنویت و اهداف به دست آمده از ماه رمضان را در طول ایام سال نیز در اختیار داشته باشیم؛ لذا انسان تا زمانی که شناختی جامع و کامل نسبت به اهداف اخلاقی پیدا نکند، نمی‌تواند این اهداف و اخلاقیات را در طول سال نیز پیگیری کند. برای مثال باید بدانیم که معنویت ماه رمضان در این است که انسان با اینکه می‌تواند خطا کند، اما به خاطر خدا در این ماه نورانی خطایی نمی‌کند. همچنین، انسان می‌تواند در این ماه مبارک غذا و نوشیدنی تناول کند، اما نفس خود را به خاطر خدا کنترل کرده و روزه‌داری می‌کند. بنابراین، نکته اول در رابطه با حفظ معنویت ماه رمضان، شناخت و معرفت درست از اهداف ماه رمضان است.
نکته دوم در زمینه حفظ معنویت ماه رمضان در دیگر ایام سال، دسته‌بندی اهداف اعتقادی و اخلاقی ماه رمضان است. انسان باید برای حفظ معنویت خود پس از ایام ماه رمضان اخلاق قرآنی همچون راستگویی و صداقت، پرهیز از غیبت، مسخره نکردن دیگران، مطیع واقعی پروردگار بودن و … را دسته‌بندی کند و همواره به خود نهیب بزند که این نکات اخلاقی حقیقی و صحیح است که او را در مسیر توحید و اخلاص قرار می‌دهد. انسان متقی می‌تواند تمامی این نکات اخلاقی را برای خود بر روی کاغذ آورده و دسته‌بندی کند تا پس از ماه رمضان نیز بتواند هر روز از این دسته‌بندی برای حفظ معنویت خود استفاده کرده و نکات اخلاقی که در آن ذخیره کرده را به صورت عملی در زندگی خود رعایت کند تا معنویت اخلاقی را در تمامی ایام سال همراه خود داشته باشد.
سومین نکته در حفظ معنویت ماه رمضان، یادآوری و مراقبت مداوم در طول سال است. انسان همواره باید در طول سال یادآور اهداف ماه رمضان باشد. روزه‌داران می‌توانند بعد از پایان ماه رمضان اهداف این ماه را در تقویم سالیانه خود که یادداشت کرده و هر روز صبح که از خواب برمی‌خیزند، با نگاه و یادآوری اهداف مدنظر به سراغ کار‌های روزمره خود بروند. تفکر در اهداف ماه رمضان و دسته‌بندی در این اهداف باعث می‌شود تا انسان خود به خود به مراقبت از نفس پرداخته و اهداف ماه رمضان را در ایام مختلف سال پیگیری کند.
در مباحث اخلاقی عنصری به نام مراقبت مداوم وجود دارد که طبق آن انسان هر روز و به صورت مداوم اهداف اخلاقی را به خود یادآوری و تلقین می‌کند. برای مثال وقتی اعضای خانواده از انسان درخواست تهیه کالایی در روز را دارند، انسان در طول روز به طور مداوم به خود تلقین می‌کند تا سفارشات خانواده را فراموش نکند که تلقین این موارد باعث می‌شود تا انسان همواره موضوع مورد نظر را در یاد داشته باشد. این مراقبت و یادآوری مداوم می‌تواند انسان را برای رسیدن به اهداف معنوی و متعالی یاری کند.
نکته چهارم در حفظ معنویات ماه رمضان در دیگر ایام سال، تبلیغ و بازگویی اهداف رمضان برای دیگران در طول سال است. این بدان معنا است که انسان غیر از اینکه این اهداف را برای خود یادآوری می‌کند، باید آنها را برای دیگران نیز بیان کند. یکی از اصول آموزشی و تربیتی، تدریس و درک است. علما همواره تأکید دارند که هر طلبه‌ای که به دنبال فهم بهتر دروس است، باید آن را برای دیگران بازگو کند.
امروزه طلبه‌های بسیاری در حوزه‌های علمیه از این روش برای درک بهتر علوم مختلف استفاده می‌کنند. این همان روشی است که برخی از اساتید و معلمان برای درک بهتر معانی علوم از آن بهره‌گیری می‌کنند؛ لذا بازگویی یک مطلب به ویژه اهداف متعالی ماه رمضان برای دیگران در طول ایام سال زمینه را برای درک معانی و حفظ معنویت این ماه نورانی در انسان ایجاد می‌کند.
نکته پنجمی که موجبات حفظ معنویات انسان در روز‌های پس از ماه رمضان را فراهم می‌کند، دعا و درخواست از خدا برای یاری رساندن به انسان در این مسیر است. اینکه انسان قصد حفظ معنویات ماه خدا را در ایام مختلف سال داشته باشد و واقعا چنین نیتی را در دل بپروراند، یک بخش قضیه و درخواست از خداوند متعال برای یاری رساندن به او در این مسیر نیز بخش دیگر ماجرا است. انسان باید به صورت مداوم از خدا بخواهد که او را برای رسیدن به اهداف متعالی یاری کند.
برای مثال ممکن است فردی در گودالی سقوط کرده و مدام فریاد کمک و یاری سر دهد. در این هنگام ممکن است فرد دیگری صدای او را شنیده و برای نجاتش طنابی را درون گودال بیندازد. برای نجات این فرد دو مولفه نیاز است. اول اینکه باید فردی قصد کمک به او داشته باشد و دوم اینکه فرد افتاده در گودال نیز باید قدرت این را داشته باشد تا بتواند طناب را گرفته و خود را بیرون بکشد. این بدان معنا است که انسان برای حفظ معنویات و اهداف متعالی ماه رمضان در دیگر ایام سال باید قدرت این را داشته باشد تا فیوضات پروردگار را دریافت کرده و از سوی دیگر نیز باید با دعا و تضرع از خداوند متعال بخواهد تا طناب نجات الهی را برای او در چاه و گودال دنیا بیفکند؛ بنابراین دعای مداوم و درخواست از پروردگار به انسان کمک می‌کند تا اهداف و معنویات ماه رمضان را در ایام مختلف سال در خود حفظ کند. امیدواریم که خداوند متعال به ما توفیق دهد تا بتوانیم حافظ ارزش‌های ماه نورانی رمضان باشیم.
ثبت دیدگاه