دعای ۴۴ صحیفه سجادیه از جمله ادعیه‌ای است که مؤمنان را با ادب و آداب برخورد با ماه مبارک رمضان آشنا می‌کند که از جمله آنها تأکید بر صله رحم و همسایه‌داری است.
اهل بیت علیهم‌السلام گاهی در قالب مناجات و ادعیه، گاه ما را با روش ادب و آداب دعا به درگاه خداوند آشنا می‌کنند و گاه در این قالب، ما را به‌سوی بهترین رفتار چه در قبال مردم و چه در قبال مناسبت‌های مبارک سال هدایت می‌کنند. دعای ۴۴ صحیفه سجادیه (ع) از جمله ادعیه‌ای است که مؤمنان را با ادب و آداب برخورد با ماه مبارک رمضان آشنا می‌کند.
در فرازی از این دعای شریف می‌خوانیم:
«وَ وَفِّقْنَا فِیهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا بِالْبِرِّ وَ الصِّلَهِ وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِیرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِیَّهِ؛ یعنی (خدایا) ما را در این ماه توفیق بده تا با خویشاوندان خود، با نیکی و صلۀ رحم ارتباط پیدا کنیم و با احسان و بخشش، به همسایگان خود رسیدگی کنیم.»
امام سجاد علیه‌السلام در این بخش از دعای آغاز ماه رمضان، بر یکی از آداب مهم مؤمنین یعنی صله رحم تأکید می‌کنند؛ یعنی در بین بی‌شمار آدابی که برای یک فرد مسلمان وجود دارد، بر صله رحم در بهترین ماه خداوند تأکید می‌کنند که ما آن را با عنوان دید و بازدید می‌شناسیم. حال این دید و بازدید باید همراه با برّ و نیکویی باشد. نکته‌ی دیگر اینکه تقارن عید نوروز امسال با ماه مهمانی خدا این فرصت را بیشتر برایمان فراهم آورده تا به بهانه‌ی دید و بازدید عید، این فریضه‌ی الهی را به ماه مبارک رمضان پیوند دهیم و بهره‌ای معنوی‌تر از این روزها و شب‌های مبارک داشته باشیم. مضاف بر اینکه احادیث متعددی مبنی بر اهمیت صله رحم وجود دارد از جمله آنکه امام محمد باقر علیه‌السلام در روایتی درباره اثرات صله رحم فرمود: «صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزه‌جان و روزى را زیاد مى‌کند و مرگ را به تأخیر مى‌اندازد؛ صِلَهُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ. (الکافی (ط – الإسلامیه)، ج۲، ص۱۵۱) و امیرالمؤمنین علیه‌السلام این عمل را محبت‌آور و از بین برنده دشمنی‌ها معرفی کرده‌اند؛ «صِلَهُ الرَّحِمِ توجِبُ الْمَحَبَّهَ وَتَکْبِتُ العَدُوَّ» (غررالحکم، ح ۵۸۵۲) و طبق روایت نبوی نیاز نیست برای این امر خودمان را به زحمت بیندازیم بلکه فرمود «صله رحم کن، گرچه با جرعه‌ای آب باشد؛ و بهترین راه برای خدمت خویشان و نزدیکان این است که آنان را اذیت نکنی و به آنها آزار نرسانی؛ صِل رَحِمَکَ وَلَو بِشَربَه مِن ماءٍ وَ أفضَلُ ما یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الأَذی عَنهُ» (مشکاه الانوار، ص ۱۶۶)
سپس به مسئله‌ی همسایه‌داری اشاره می‌کنند، منتها با قید احسان و بخشش. گاهی با دادن یک نذری به همسایه می‌توان به این کار مبادرت کرد؛ به ویژه در ماه مبارک رمضان که مؤمنان به یکدیگر افطار و نذری می‌دهند. امام حسن مجتبی علیه‌السلام درباره اهمیت همسایه‌داری فرمود «وَ أحْسِنْ جَوارَ مَنْ جاوَرَکَ تَکُنْ مُسْلِماً، وَ صاحِبِ النّاسَ بِمِثْلِ ما تُحبُّ أنْ یُصاحِبُوکَ بِهِ تَکُنْ عَدْلاً؛ نسبت به همسایگان، دوستان و همنشینان خود نیکى و احسان کن تا مسلمان محسوب شوى. با افراد (مختلف) آنچنان برخورد کن که انتظار دارى دیگران همانگونه با تو بر خورد کنند.» و رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره برخی حقوق همسایه فرمود « إِنِ استَغاثَکَ أَغَثتَهُ وَإِنِ استَقرَضَکَ أَقرَضتَهُ وَإِنِ افتَقَرَ عُدتَ عَلَیهِ وَإِن أَصابَتهُ مُصیبَهٌ عَزَّیتَهُ وَإِن أَصابَهُ خَیرٌ هَنَّتَهُ وَإِن مَرِضَ عُدتَهُ وَإِن ماتَ اتَّبَعتَ جِنازَتَهُ وَلا تَستَطِل عَلَیهِ بِالبِناءِ فَتَحجُبَ عَنهُ الرّیحَ إِلاّ بِإِذنِهِ… ؛ اگر از تو کمک خواست کمکش کنى، اگر از تو قرض خواست به او قرض دهى، اگر نیازمند شد نیازش را برطرف کنی، اگر مصیبتى دید او را دلدارى دهى، اگر خیرى به او رسید به وى تبریک گویى، اگر بیمار شد به عیادتش روى، وقتى مُرد در تشییع جنازه‌اش شرکت کنى، خانه‌ات را بلندتر از خانه او نسازى تا جلوى جریان هوا را بر او بگیرى مگر آن که خودش اجازه دهد…» امام کاظم علیه‌السلام نیز در پاسخ به آزار از سوی همسایگان فرمود «لَیسَ حُسنُ الجِوارِ کَفُّ الذىوَلکِن حُسنُ الجِوارِالصَّبرُعَلَى الذى؛ خوش‌همسایگى تنها این نیست که آزار نرسانى، بلکه خوش همسایگى این است که در برابر آزار و اذیت همسایه صبر داشته باشى.»
ثبت دیدگاه