اهمیت ماه رمضان از دیدگاه آیات و روایات/اعمال مشترک روزهای ماه رمضان

ماه مبارک رمضان در سال ۹۶ از ششم خرداد ماه با تایید از مراجع رسمی آغاز شد و تمامی مسلمانان سراسر دنیا به مدت یک ماه مهمان خداوند شدند؛ ماهی که در روایات بهترین ماه سال شناخته شده است و روزها و شب‌های آن از بهترین اوقات محسوب می‌شود.

دلایل نام گذاری ماه رمضان به این نام

این ماه به نام رمضان نامیده شده است زیرا بر اساس حدیثی از پیامبر اکرم (ص) که در بحارالانوار علامه مجلسی ذکر شده است، ماه رمضان گناهان را می‌سوزاند و این ماه در کتب مختلف آسمانی از جمله قرآن کریم، انجیل، تورات، صحف و زبور نازل شده است و تنها ماهی است که نام آن در قرآن ذکر شده است.

اتفاقات مهمی در این ماه از جمله ولادت امام حسن مجتبی (ع)، به آسمان رفتن حضرت مسیح در شب ۲۱ ماه مبارک رمضان، ولایتعهدی امام رضا (ع)، وفات حضرت ابوطالب و وفات حضرت خدیجه (س)، بستن عقد اخوت میان مسلمانان به دستور پیامبر اکرم (ص) و ضربت خوردن و در نهایت شهادت امام علی (ع) اتفاق افتاده است.

اهمیت ماه رمضان از دیدگاه آیات و روایات

ماه مبارک رمضان آنقدر مهم است که در آیات ۱۸۴ و ۱۸۵ سوره بقره در مورد روزه داری، احکام روزه و کفاره روزه سخن به میان آمده شده است و در فضیلت این ماه می‌توان به روایتی از امام باقر (ع) اشاره کرد که به جابر می‌فرمود کسی که در این ماه روز را روزه بگیرد و بخشی از شب را به عبادت سپری کند همانند روزی می‌شود که مادرش او را زاییده است.

امام صادق (ع) نیز در روایتی نقل شده از محمد عمران می‌فرماید که خداوند بزرگ در هر شبى از شب‌هاى ماه رمضان آزادشدگان و رها یافتگانى از آتش دوزخ دارد مگر آنکه کسى با مسکرى افطار کند و چون شب آخر ماه رمضان فرا رسد به تعداد بردگانى که در تمام این ماه آزاد شده‌‏اند در آن شب آزاد خواهند شد.

امام صادق (ع) در حدیثی فلسفه روزه‌داری را مساوی شدن دارا و فقیر عنوان کرده است و در حدیثی دیگر از پیامبر اکرم (ص) عنوان شده است که بنده خداوند اگر می‌دانست ماه رمضان چیست و چه برکاتی دارد دوست داشت تمام ماه سال ماه رمضان باشد و در همین راستا نیز امام صادق فرمودند که اگر کسی بدون عذر روزه خواری کند ایمان از او جدا می‌شود.

تقویت تقوا و پرهیزکاری، آرامش روان و جسم، عدم نفوذ شیطان، مساوات بین فقیر و غنی، احیاء فضائل اخلاقی، وجود شبهای قدر در ماه مبارک رمضان، تلاوت و وزیدن نسیم قرآن در کشورهای مسلمان از جمله فوائد و فضائل روزه داری است و این موارد در روایات و احادیث مختلف ذکر شده است.

اعمال مشترک روزهای ماه رمضان

اعمال مشترکی در روزهای ماه مبارک رمضان وجود دارد که بهترین اعمال در روزها و شب های این ماه تلاوت قرآن است به گونه ای که ثواب قرائت یک آیه در این ماه، معادل ثواب قرائت کل قرآن در سایر ماه‌ها است و از سنت های مسلمانان در این ماه قرائت روزانه یک جزء قرآن و ختم این مصحف شریف در پایان ماه رمضان است.

قرائت دعای سحر و دعای ابوحمزه ثمالی در سحرگاهان ماه رمضان، صلوات روزانه ماه رمضان، قرائت دعای “اللهم رب شهر رمضان…”، ذکر “سُبْحانَ الضّآرِّ النّافِعِ سُبْحانَ الْقاضی بالْحَقِّ سُبْحانَ الْعَلِی الاْعْلی سُبْحانَهُ وَبِحَمْدِهِ سُبْحانَهُ وَتَعالی” به تعداد صد مرتبه اعمال روزانه این ماه، قرائت دعای افتتاح، سوره دخان و برخی دعاهای اختصاصی در هر شب از جمله اعمال هر شب ماه رمضان است.

دعای “یا عَلِی یا عَظیمُ یا غَفُورُ یا رحیمُ أنْتَ الرَّبُّ العظیمُ الَذی لیس کَمِثْلِهِ شَی ءٌ و هُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ وَ هذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ و کَرَّمْتَهُ و شَرَّفْتَهُ و فَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ و هُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَی و هُوَ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرانَ هُدی لِلنّاسِ و بَیناتٍ مِنَ الْهُدی و الْفُرْقانِ و جَعَلْتَ فیهِ لَیلَهَ الْقَدْرِ و جَعَلْتَها خَیرا من أَلْفِ شَهْرٍ فَیاذَ الْمَنِّ و لا یمَنُّ عَلَیکَ مُنَّ عَلَی بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ عَلَیه وَ أَدْخِلْنی الْجَنَّه بِرَحْمتِکَ یا أرْحَم الرّاحِمِینَ” بعد از هر نماز سفارش شده است.

دعای “للّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ، اَللَّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ، اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائعٍ، اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ، اَللّهُمَّ اقْضِ دَینَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ، اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ، اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّهُمَّ غَیرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّینَ، وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ” نیز بعد از هر نماز سفارش شده است.

آداب افطار کردن

امام صادق (ع) در حدیثی نقل شده است که اگر توان است نماز مغرب و عشاء قبل از افطار خوانده شود و در حدیثی دیگر از امام باقر (ع) نقل شده است که اگر میل تو به افطار و غذا خوردن تو را از نماز باز می‌دارد، ابتدا افطار کن تا از تو وسوسه‌های نفس ملامت‌گر دور شود.

امام رضا (ع) در حدیثی فرمودند که هر کس هنگام افطارش بگوید “اللهم لک صمنا بتوفیقک و علی رزقک افطرنا بامرک فتقبله منا و اغفر لنا انک انت الغفور الرحیم” خداوند آنچه را از نقص و زیان بر روزه اش وارد ساخته می‌بخشاید و در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که اگر هر کس روزه خود را با کلام صالح و عمل صالح که همان “لا اله الا الله” است، به پایان رساند، خداوند، روزه او را قبول می‌فرماید.

شایسته است تا در برای افطار از خرما شروع شود و پیامبر اکرم (ص) نیز در این مورد می‌فرماید که کسی که با خرمای حلال افطار کند، ثواب نماز وی، چهار صد برابر می‌شود و در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده است که افطار کردن با آب، گناه قلب را می‌شوید.

توصیه شده است تا با آب گرم افطار کنیم و این مهم در روایات نیز ذکر شده است به گونه‌ای که پیامبر اکرم (ص) فرمودند که آب گرم کبد و معده انسان را پاک و دهان را خوشبو می‌کند، دندان‌ها و حدقه چشم را قوت می‌بخشد، دید چشم را زیاد و گناهان را می‌شوید، رگ‌های هیجان آور را تسکین می‌بخشد، و درد سر را از بین می‌برد.

قرائت سوره قدر نیز در هنگام افطار سفارش شده است و از امام زین العابدین نقل شده است هر کس سوره قدر را هنگام افطار و سحرش (قبل از افطار و قبل از خوردن سحری) بخواند بین سحر و افطار (هنگام روز) ثواب کسی را دارد که در راه خدا در خون خود غوطه ور باشد.

فضائل افطاری دادن

افطاری دادن از دیدگاه اسلام سفارش شده است و در اتحاد و انسجام میان همه اقشار جامعه موثر است به گونه‌ای که پیامبر اکرم در این مورد فرمودند که ای مردم! هر کس از شما مومن روزه داری را در این ماه افطاری دهد، برای او در مقابل این عمل ثواب آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان گذشته‌اش است.

امام صادق (ع) نیز در مورد فضیلت افطاری دادن فرمودند که هر مومنی برادر مومن خود را شبی از ماه رمضان افطاری دهد، خداوند برای او پاداش آزاد کردن سی بنده مومن در راه خدا را می‌نویسد و در برابر هر کدام (مهمانان افطاری) دعایی مستجاب را نیز دارد.