رهبر معظم انقلاب درباره مسافرت در ماه رمضان تاکید دارند که «بهتر است روزه‌دار به سفر نرود، مگر اینکه سفر برای کار نیکو یا لازمی باشد و در صورت مسافرت، افطار بر او واجب است».
بسیاری از ایرانیان با فرارسیدن نوروز و آغاز سال نو بار سفر می بندند تا پس از یک سال تلاش و فعالیت، هم آب و هوایی عوض کنند و هم به اقوام و خویشاوندان سری بزنند اما امسال نخستین روز از سال نو و بهار طبیعت با نهمین روز از بهار قرآن و ماه مبارک رمضان همزمان شده است. به همین دلیل بسیاری ترجیح می دهند سفرهای نوروزی خود را به بعد از ماه رمضان موکول کنند. در این میان برخی قصد ۱۰ روز کرده و هم به سفر می روند و هم روزه خود را می گیرند.
در اینجا به برخی از احکام روزه داری و سفر از منظر رهبر معظم انقلاب می پردازیم که دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای منتشر کرده است.
۱. کسی که در ماه رمضان مسافرت می‌کند، در هر مورد که نماز را باید شکسته بخواند، نباید روزه بگیرد و در هر مورد که باید نماز چهار رکعتی (تمام) بخواند، مانند مسافری که ۱۰ روز در یک محل قصد ماندن می‌کند یا این که مسافرت شغل اوست، واجب است روزه را نیز به جا بیاورد. (مگر در مواردی که استثنا شده است).
۲. هرگاه روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید، باید روزه خود را تمام کند اما اگر پیش از ظهر مسافرت نماید، روزه‌اش باطل است ولی قبل از آن که به حد ترخص برسد، نمی‌تواند روزه را افطار کند و اگر پیش از آن افطار کند، بنابر احتیاط کفاره (افطار عمدی روزه ماه رمضان) بر او واجب است. البته اگر از حکم مسأله غافل بوده، کفاره ندارد.
۳. هرگاه مسافر پیش از ظهر وارد وطن شود یا به جایی برسد که قصد ۱۰ روز توقف دارد، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام نداده باشد، باید روزه بگیرد و اگر انجام داده، باید بعداً قضا کند ولی اگر بعد از ظهر وارد شود، نمی‌تواند روزه بگیرد.
۴. مسافرت در ماه رمضان هر چند برای فرار از روزه باشد، جایز است. البته بهتر است به سفر نرود مگر این که سفر برای کار نیکو یا لازمی باشد.
حالا برخی از سوالات مقلدان رهبر معظم انقلاب و پاسخ های دفتر معظم له را در این زمینه مرور می کنیم:
سوال: آیا مسافرت عمدی در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
پاسخ: مسافرت در ماه رمضان هر چند برای فرار از روزه باشد، جایز است. البته بهتر است به سفر نرود؛ مگر اینکه سفر برای کار نیکو یا لازمی باشد و در صورت مسافرت، ولو اینکه برای فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
سوال: اگر شخصی بخواهد قبل از زوال به محل اقامتش برسد، ولی در راه به خاطر پیشامد حادثه‌ای نتواند در زمان معیّن به مقصد برسد، آیا روزه او اشکال دارد و آیا کفّاره بر او واجب است یا فقط قضای روزه آن روز را باید به جا آورد؟
پاسخ: روزه‌اش در سفر صحیح نیست و بر او فقط قضای روزه آن روزی که پیش از ظهر به محل اقامتش نرسیده، واجب است و کفّاره ای هم ندارد.
سوال: شخصی مشغول انجام خدمت سربازی است و به علت مسافرت و حضور در محل خدمت، نمی‌تواند روزه ماه رمضان سال گذشته را بگیرد، و هنگام حلول ماه رمضان امسال نیز در محل خدمت است و احتمال دارد که باز هم نتواند روزه بگیرد، اگر پس از پایان دوره خدمت سربازی بخواهد روزه این دو ماه را قضا نماید، آیا کفّاره هم بر او واجب است یا خیر؟
پاسخ: صرف حضور در محل خدمت، مجوز افطار روزه نیست، و اگر شرائط وجوب روزه موجود باشد باید روزه بگیرد، و الا قضا و کفاره بر او واجب می شود و اگر تا ماه رمضان آینده قضای روزه را به جا نیاورد باید کفاره تاخیر نیز بپردازد، اما اگر در محل خدمت، شرائط وجوب روزه موجود نباشد و بر اثر عذر مسافرت، روزه ماه رمضان از او فوت شده و آن عذر تا ماه رمضان سال آینده استمرار داشته، فقط قضای آن بر او واجب است و کفّاره تأخیر واجب نیست.
سوال: ۱۸ روز روزه به علت مسافرت در ماه رمضان برای انجام مأموریت دِینی بر عهده ام می باشد، وظیفه من چیست؟ آیا قضای آنها بر من واجب است؟
پاسخ: قضای روزه های ماه رمضان که بر اثر مسافرت از شما فوت شده، واجب است.
سوال: کسانی که در ماه رمضان برای انجام وظیفه دینی در مسافرت هستند و به همین دلیل نمی توانند روزه بگیرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تأخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت کفّاره بر آنها واجب است؟
پاسخ: اگر قضای روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذری که مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضای روزه هایی که از آنان فوت شده کافی است و واجب نیست برای هر روزی یک مدّ طعام فدیه بدهند، هرچند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است ولی اگر تأخیر در قضای روزه به خاطر سهل انگاری و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.
ثبت دیدگاه