بسیاری بر این باورند که جلسات نیمه رمضان شاعران تنها یک شب شعر نیست، جلسه‌ای است صمیمی و صریح که محک و عیاری منطقی برای سنجیدن جریان شعر کشور دارد. در گزارش تسنیم به دیدگاه‌های تعدادی از شاعران در رابطه با ویژگی‌ها و اثرات این جلسه پرداخته شده است.
نیمه ماه مبارک رمضان برای هر شاعر انقلابی یادآور لحظات خوشی است که بسیاری آن را چشیده‌اند و بسیاری دیگر در آرزوی درک آن هستند. حضور رهبر معظم انقلاب میان شاعران و اهل قلم، مربوط و محدود به سال‌های اخیر نیست، ایشان به‌روایت خود شاعرانی چون اخوان ثالث و امیری فیروزکوهی، پای ثابت برخی از انجمن‌ها در مشهد و بعد در تهران بودند. دیدار شاعران با ایشان در دوره ریاست جمهوری و در زمان رهبری نیز ادامه داشت و مشغله‌ها مانع برگزاری این نوع جلسات نشده است.
استمرار این جلسات طی سال‌های گذشته پیام‌ها و تأثیرات مختلفی را بر جریان شعر کشور گذاشته است. از حضور شاعران فارسی‌زبان و فارسی‌دوست از کشورهای مختلف مانند افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، هند، ترکیه، اوکراین و … گرفته تا شکل‌گیری حلقه‌های ادبی در موضوعات مختلف از جمله مقاومت جهان اسلام که تأثیر بسیاری بر جامعه گذاشته است. شاعران به سنت چند ساله، امشب نیز همزمان با میلاد مبارک امام حسن مجتبی(ع)، به دیدار رهبر معظم انقلاب رفته‌اند. در این دیدار که هم شاعران پیشکسوت و هم شاعران جوان حضور دارند، تازه‌ترین سروده‌های خود را در موضوعات مختلف از جمله آیینی، اجتماعی، عاشقانه، مقاومت و … خواندند و از نظرات ایشان بهره‌مند شدند. به بهانه برگزاری این دیدار به سراغ جمعی از شاعرانی رفته‌ایم که در این سالها در دیدارهای مختلف حضور داشته‌اند.
مصطفی محدثی خراسانی، شاعر و پژوهشگر، به سابقه آشنایی رهبر معظم انقلاب با شاعران و محافل ادبی اشاره می‌کند و می‌گوید: در فضای فرهنگی، ادبی و هنری خراسان بیشترین مراوادات را حضرت آقا با شعرا داشتند. از همان سنین نوجوانی و از سنین جوانی، در واقع از اعضای فعال انجمن‌های ادبی خراسان بودند. خصوصاً انجمن سرگرد نگارنده که صبغه فرهنگی و آیینی داشت، به صورت فعال شرکت می‌کردند و با شاعران مطرح آن سالها مثل آقایان قهرمان، صاحب‌کار، کمال‌پور، باقرزاده بقا که حضور دارند و جناب قدسی عقد اخوت و دوستی داشتند.
جلسات شعرخوانی از خراسان شروع شد
او ادامه می‌دهد: چهار نفر از این بزرگان تاکنون فوت کرده‌اند. رهبر معظم انقلاب در پیام‌هایی که برای فوت همه آنها دادند، همه آنها را به عنوان دوست عزیز، دوست رفیق، یار دیرین خطاب می‌کنند و فضای ادبی خراسان پر است از خاطراتی که شاعران اهل ادب خراسان از دوستی و مراودات و همنشینی با ایشان داشتند. آقای سیدعبدالله حسینی در دوران ریاست جمهوری ایشان با توجه به سنتی که در عید نوروز دارند و چند روزی در مشهد هستند، در دو سه سال آخر دوره ریاست جمهوری رهبر انقلاب رایزنی کرده و فرصتی گرفته بود که یک شب را به دیدار شعرا در مشهد اختصاص می‌دادند. در این دیدارها بود که جمع ۱۰ تا ۱۵ نفره‌ای از پیشکسوتان و تعدادی از جوان‌ترهای شعر خراسان محضر ایشان می‌رفتیم و جلسه سه الی چهار ساعتی می‌نشستیم و شعر می‌خواندیم و گپ و گفت بود. بعدها با پیگیری‌ها آقای زم این جلسات به جلسات شعر نیمه رمضان در تهران که خیلی هم پربرکت و تأثیرگذار در جریان شعر انقلاب بوده و در معطوف کردن توجه متولیان فرهنگی و جامعه به حوزه شعر انقلاب مؤثر بوده است.
از جمله ویژگی‌های جلسات شعر نیمه رمضان، نقدهای صیقل‌گونه است که صریح و صمیمی از جانب رهبر انقلاب مطرح می‌شود. محدثی خراسانی به خاطره‌ای از این دیدارها و نقدهای مطرح شده اشاره می‌کند و می‌افزاید: فکر می‌کنم سال ۶۶ بود. من در آن هنگام ۲۵یا ۲۶ ساله بودم. خاطره‌ای که از آن جلسه دارم این است که من آن سالها که سال‌های پایانی جنگ بود و مقداری از شور، التهاب و انقلابی‌گری سال‌های میانی جنگ کمی فروکش کرده بود و جامعه یک مقداری به سمت عافیت‌طلبی حرکت می‌کرد. ما یک مقداری آن سالها خیلی تند بودیم. من و آقای مجید نظافت در آن جلسه شعری خواندیم که مضمون اعتراض داشت. آقای نظافت شعر سپیدی در اعتراض به فاصله طبقاتی و عافیت‌طلبی خواند. من نیز غزلی در آن زمان گفته بودم که با همین مضمون اعتراض بود و آن را در جلسه دیدار با آیت الله خامنه‌ای خواندم:
بیا با آینه قرآن به آب برگردیم
به اسب، حماسه، رکاب برگردیم…
تا آن بیت:
به دست‌های پر از پینه سفره‌های تهی
به حرف اول این انقلاب برگردیم
بیت تند آن:
کنون که موعظه در کاخ‌ها نمی‌گیرد
بیا به سرب، به سرب مذاب برگردیم…
ما خواندیم خیلی ایشان در واقع احساس کردند که یک اتفاقی در جریان شعر می‌افتد که ممکن است ادامه آن خیلی به جای خوبی منتهی نشود. رهبر انقلاب در آن جلسه نصیحتی به ما کردند. ایشان فرمودند که این شور و التهاب و انقلابی‌گری شما خیلی خوب و مقدس است و برخواسته از ارزش‌های انقلاب است؛ ولی مسیری که شما نشان می‌دهید و می‌گویید که «بیا به سرب مذاب و گلوله برگردیم»، منتهی به آنارشیزم می‌شود. خوب است راه‌های منطقی‌تر و کاربردی‌تر در شعر نشان دهید. شعر تأثیرگذار است، یک مقداری مراقبت کنید.
گسترش جغرافیای زبان فارسی
حضور شاعرانی از کشورهای فارسی‌زبان در جلسات سال‌های گذشته، از جمله ویژگی‌هایی است که جلیل صفربیگی، شاعر اهل ایلام، به آن اشاره می‌کند و آن را مایه گسترش زبان فارسی می‌داند. او در این رابطه می‌گوید: می‌توان از چند وجه به این دیدار نگاه کرد؛ جنبه خیلی مهم آن مربوط به بخش معنوی جلسه است. این جلسات هرساله در ماه مبارک و در شب میلاد مبارک امام حسن(ع) که شب بسیار زیبایی است، برگزار می‌شود. شاعران در یک همایش معنوی، فرهنگی، ادبی و اجتماعی با رهبر معظم انقلاب دارند که هم نماز جماعت می‌خوانند و هم دیداری با خود تازه می‌کنند. علاوه بر این، شاعران در محفلی شرکت می‌کنند که فارغ از مقام و مسئولیت رهبر انقلاب، مقام ادبی و تشخص خاصی که ایشان در حوزه ادبیات و هنر دارند، جلوه برجسته‌ای را به نمایش می‌گذارد و شاعران کشور، به ویژه شاعران جوان کشور انرژی سالانه می‌گیرند؛ در واقع آنها سالانه از نظر ادبی و معنوی شارژ می‌شوند.
او با بیان اینکه مراودات اهل فرهنگ با همدیگر، از مهمترین دستاوردهای دیدار سالانه شاعران با رهبر انقلاب است، ادامه می‌دهد: شاعران در این دیدار بدون تشریفات خاص و عظیمی، در همایش خوب و پرباری شرکت می‌کنند. جغرافیای زبان فارسی در قاره آسیا گسترده است و کشورهای متعددی را دربرمی‌گیرد. سالیانی است که این جغرافیا در پشت درگیری‌های سیاسی، مذهبی و قومی گم شده است. خوشبختانه رویکرد این برنامه که در آن شاعران فارسی‌زبان از دیگر کشورها مانند افغانستان، هندوستان، تاجیکستان و … نیز حضور دارند، موجب تحکیم پیوندهای شاعران فارسی‌زبان می‌شود.
دریچه‌های جدید به روی شعر فارسی
حضور شاعران جوان و شعرخوانی آنها در جلسات نیمه رمضان، مایه دلگرمی بسیاری از شاعران طی سال‌های گذشته بوده است. جلسات نیمه رمضان طی سال‌های گذشته توانسته‌اند چهره‌های جدید و تازه‌نفس را به عرصه شعر انقلاب معرفی کنند؛ شاعرانی که هم با ادبیات کلاسیک انس دارند و هم دریچه جدیدی هستند برای شعر امروز. عارفه دهقانی، از جمله شاعران جوانی است که دوبار در این جلسات حضور داشته است. او درباره تجربه خودش می‌گوید: من دوبار سعادت حضور در محضر رهبر انقلاب را داشتم و در این مدت، یک‌بار در سال ۹۱ شعرخوانی داشتم. مهمترین تأثیری که این جلسات دارد، ایجاد انگیزه است. علاوه براینکه نشاط درونی و معنوی برای شاعر حاضر در این جلسات ایجاد می‌کند، انگیزه‌بخشی این جلسات نیز برای طیف شاعران جوان یکی از موضوعاتی است که می‌توان به آن اشاره کرد. وقتی شاعری در این جلسات حاضر می‌شود، رهبر انقلاب را ملاقات می‌کند و چهره ایشان را می‌بیند و حتی یک جواب سلام از سوی ایشان، یک انرژی مثبت و انگیزه‌ای ایجاد می‌کند که قابل وصف نیست.
او ادامه می‌دهد: من هنوز انرژی که سال ۹۱ از حضور در جلسه شعرخوانی نیمه رمضان گرفتم روز به روز بیشتر می‌شود. هرگاه فایل صوتی آن دیدار را که گوش می‌دهم و پاسخ رهبر انقلاب را می‌شنوم، با صدای ایشان انگیزه می‌گیرم. اینطور احساس می‌کنم که بعد از این جلسات، باید کاری کنم که اگر باز دوباره توفیق حضور داشتم، همان بازتاب را از ایشان در قبال تک‌تک سروده‌های بعدی داشته باشم.
جزیره‌های فرهنگی
هرگاه سخن از جلسات نیمه رمضان رهبر معظم انقلاب به میان می‌آید، ناخودآگاه مقایسه‌ای در ذهن شکل می‌گیرد: آیا دیگر مسئولان نیز به شعر، نگاهی تمدن‌ساز دارند و آن را میراث ملی ایرانیان می‌دانند؟ اگر اینطور است، چرا شعر و ادبیات در میان تصمیم‌گیری‌های فرهنگی و حتی در میان برنامه‌های مسئولان، کمترین جا را دارد. حجت‌الاسلام و المسلمین جواد محمدزمانی از جمله شاعرانی است که برای چند دوره، اجرا و مدیریت برنامه دیدار شاعران با رهبر انقلاب را برعهده داشت. او ضمن اشاره به این نکته که هدایتگری لازم در عرصه شعر از جانب مسئولان وجود ندارد، می‌گوید: ضعف مدیریت در این عرصه بسیار قابل مشاهده است. بخشی از این موضوع به این بازمی‌گردد که نهادهای مختلف هرکدام به‌صورت جداگانه در عرصه فرهنگ تصمیم می‌گیرند و بدون اینکه امور را با یکدیگر هماهنگ کنند، به‌صورت جزیره‌ای در حوزه فرهنگ اقدام می‌کنند. متأسفانه برخی از مدیران فرهنگی توان اجرا و مدیریت یک مدرسه ابتدایی را ندارند اما امور را اشغال کرده‌اند.
او با بیان اینکه نبود برنامه‌ریزی از سوی مسئولان، مسئولیت را از شاعران سلب نمی‌کند، تأکید می‌کند: ما باید فردای قیامت پاسخگوی مسئولیت خود باشیم. شاعر رسالتی را به‌عهده دارد و باید این وظیفه را به‌خوبی انجام دهد. مسائل گفته شده درباره مسئولان از شاعران سلب مدیریت نمی‌کند. یک بال این قضیه مسئولان هستند و یک بال دیگر، شاعران. این دو کنار هم سبب رشد و تعالی شعر را فراهم می‌آورند.
ثبت دیدگاه