روزه داری به عنوان یک متد درمانی بسیار قدیمی در علم پزشکی، هزاران سال است که استفاده می شود. به طوری که، بسیاری از پزشکان بزرگ قدیم این روش را توصیه کرده و آن را یک روش پیشگیری و درمان به حساب می آورند. بقراط پدر علم پزشکی معتقد است که: روزه داری همان توانایی انسان در جهت درمان خود است که به عنوان فرصتی برای بدن فراهم می شود. پاراسلسوس، یکی از حکیمان طب سنتی غربی، قرن ها پیش نوشته است که روزه داری بزرگترین فرصت برای تقویت و آمادگی جسمانی است. طب آیروودا نیز که از قدیمی ترین سیستم های درمانی محسوب می شود، این عمل را از بزرگترین و مهم ترین راه های درمان می داند. حارث بن کله در زمان بعثت، از پزشکانی بود که برای درمان بسیاری از بیماری ها از روزه و امساک استفاده می نمود. ابن سینا نیز بخشی از کتاب قانون خود را به روزه اختصاص داده است و همه اینها نشان دهنده آنند که روزه از قدیم مورد توجه حکما و اندیشمندان بوده است
برنامه غذایی ما در ماه مبارک رمضان نباید نسبت به قبل خیلی تغییر کند و در صورت امکان باید ساده باشد. همچنین باید طوری تنظیم شود که بر روی وزن طبیعی تأثیر زیادی نداشته باشد .
با توجه به ساعات طولانی گرسنگی در روز ، باید غذاهایی را مصرف کنیم که به کندی و دیر هضم می شوند مثل غذاهای حاوی فیبر زیاد . غذاهای دیرهضم معمولاً ۸ ساعت در دستگاه گوارش می مانند، در حالیکه غذاهای سریع الهضم فقط ۳ تا ۴ ساعت در معده باقی می مانند و فرد خیلی زود احساس گرسنگی خواهد کرد.
غذاهای دیر هضم
عبارتند از : حبوبات و غلات مثل جو ، گندم ، جو دوسر ، لوبیا ، عدس ، آرد سبوس دار، برنج با پوست و غیره ( که کربوهیدرات های پیچیده نامیده می شوند ) .
غذاهای سریع الهضم عبارتند از : غذاهایی که حاوی قند ، آرد سفید و غیره هستند ( که به این گروه کربو هیدرات های تصفیه شده گفته می شود ).
غذاهای حاوی فیبر عبارتند از : غذاهای حاوی سبوس ، گندم سبوس دار ، غلات و حبوبات ، انواع سبزی ها مانند لوبیای سبز ، نخود ، ذرت ، اسفناج ، برگ چغندر ، میوه های با پوست ، میوه خشک شده مثل برگه زردآلو ، انجیر ، آلو خشک ، بادام و غیره .
غذاهای مصرفی باید در حالت تعادل با یکدیگر باشند و از همه گروه های غذایی مثل میوه، سبزیجات ،گوشت و مرغ و ماهی ، نان و غلات و گروه شیر و لبنیات باید در برنامه غذایی ما وجود داشته باشد .
غذاهای سرخ شده باید به مقدار کم مصرف شوند، زیرا باعث عدم هضم ، سوزش سردل و اختلال در وزن مناسب می شوند .
از چه غذاهایی پرهیز کنیم ؟
۱ – غذاهای سرخ کردنی و چرب
۲- غذاهای حاوی قند زیاد
۳ – خوردن غذای زیاد بخصوص هنگام سحر
۴ – خوردن چای زیاد هنگام سحر. چای باعث افزایش ادرار شده و از این طریق نمک ها ی معدنی که در طول روز بدن به آنها نیاز دارد، دفع می شوند .
۵ – سیگار : اگر شما نمی توانید کشیدن سیگار را یک دفعه قطع کنید از هفته های قبل از ماه رمضان مصرف آن را به تدریج کاهش دهید.
چه غذاهایی را مصرف کنیم ؟
۱ – مصرف کربوهیدرات های مرکب در سحر که مدت طولانی تری هضم می شوند و باعث می شوند که کمتر گرسنه شوید .
۲- حلیم یک منبع عالی پروتئین بوده و از غذاهائی است که دیر هضم می شود .
۳ – خرما منبع عالی قند ،فیبر ، کربوهیدرات ، پتاسیم و منیزیم می باشد .
۴ – مغز بادام غنی از املاح خصوصا کلسیم و فیبر می باشد .
۵ – موز منبع غنی پتاسیم ، منیزیم و کربوهیدرات می باشد .
۶- مصرف زیاد آب یا آب میوه در فاصله بین افطار و زمان خواب باعث تأمین آب مورد نیاز بدن می شود .
مشکلات سلامتی ، علل و درمان آن
یبوست
یبوست می تواند باعث ایجاد بواسیر ، شقاق های دردناک مقعد و سوء هاضمه به همراه نفخ شود .
علل یبوست : مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده ، مصرف کم آب و فیبر غذایی.
درمان : مصرف کم کربوهیدرات های تصفیه شده ، افزایش مصرف آب ، استفاده از سبوس در پخت نان ها ، استفاده از آردهای قهوه ای و سبوس دار
سوء هاضمه و نفخ
علل : پرخوری ، مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده ، غذاهای تند و ادویه دار، غذاهایی که ایجاد نفخ می کنند مثل تخم مرغ ، کلم ، لوبیا، عدس و نوشابه های گازدار
درمان : پرخوری نکنید ، آب میوه یا آب بنوشید . از غذاهای سرخ کردنی اجتناب کنید .
ضعف ( افت فشار خون )
علائم : افزایش تعریق ، ضعف ، خستگی ، کم شدن انرژی ، سرگیجه بخصوص هنگام برخاستن ، ظاهر رنگ پریده و احساس افتادن که این علائم بیشتر هنگام بعد از ظهر اتفاق می افتند .
علل : مصرف کم مایعات و کاهش مصرف نمک
درمان : به مکان های گرم نروید . مصرف نمک و مایعات را افزایش دهید .
توجه : افت فشار خون باید با گرفتن فشار خون در هنگام بروز علائم تأیید شود . افراد دارای فشار خون بالا ممکن است در طول ماه رمضان نیاز به تنظیم مجدد داروهای خود توسط پزشک داشته باشند .
سردرد
علل : عدم مصرف کافئین و تنباکو ،انجام کار زیاد در طول روز ، کم خوابی ، گرسنگی که معمولاً در طول روز بیشتر شده و در انتهای روز بدتر می شود . سردرد وقتی با افت فشار خون همراه شود، می تواند منجر به سردرد شدید و حالت تهوع قبل از افطار شود .
درمان : در طول یک تا دو هفته قبل از ماه رمضان به تدریج مصرف کافئین و تنباکو را قطع کنید . چای سبز و بدون کافئین ممکن است جایگزین خوبی باشد . همچنین برنامه خود را در طول ماه رمضان طوری ترتیب دهید تا خواب کافی داشته باشید .
کاهش قند خون
علائم : ضعف ، سرگیجه ، خستگی ،کاهش تمرکز ، تعریق زیاد ، لرزش بدن ، عدم توانائی برای انجام فعالیت های بدنی ، سردرد و تپش قلب.
علل در افراد غیر دیابتی : مصرف زیاد قند مثل کربوهیدرات های تصفیه شده مخصوصاً در هنگام سحر باعث می شود که بدن مقدار زیادی انسولین تولید کرده و باعث افت قند خون شود .
درمان : خوردن غذا هنگام سحر و کاهش مصرف نوشیدنی ها و غذاهای حاوی قند .
توجه : افراد دیابتی ممکن است به تنظیم مجدد داروهای خود در ماه رمضان احتیاج داشته باشند و باید با پزشک خود مشورت کنند .
انقباضات عضلانی
علل : مصرف کم غذاهای حاوی کلسیم ، پتاسیم و منیزیم
درمان : خوردن غذاهای غنی از املاح بالا مثل : سبزیجات ، میوه جات ، شیر و لبنیات ، گوشت و خرما
توجه : افراد دارای فشار خون بالا که تحت درمان هستند و افراد دچار سنگ کلیه ، باید با پزشک خود مشورت کنند .
زخم معده ، سوزش سردل ، التهاب معده
افزایش سطح اسید در معده خالی در ماه رمضان باعث تشدید زخم و التهاب معده می شود که به صورت احساس سوزش در ناحیه معده و زیر دنده ها ظاهر شده و می تواند بطرف حلق گسترش یابد . غذاهای تند ، قهوه و نوشابه های سیاه این حالت را بدتر می کنند .
درمان های پزشکی برای کنترل سطح اسید معده وجود دارند وافراد مبتلا، قبل از روزه گرفتن باید با پزشک خود مشورت کنند .
سنگ کلیه
سنگ کلیه ممکن است در افرادی که به مقدار کم آب می نوشند ایجاد شود . بنابراین مصرف زیاد مایعات برای جلوگیری از تشکیل سنگ ضروری می باشد .
درد مفاصل
علل : در طول ماه رمضان که نمازهای بیشتری خوانده می شود، فشار روی مفاصل زانو افزایش می یابد . در افراد مسن و یا افراد دچار التهاب مفاصل این مسئله باعث درد ، سفتی ، تورم و احساس ناراحتی می شود.
درمان : وزن را کم کنید تا زانوها مجبور نباشند وزن زیادی را تحمل کنند . قبل از ماه رمضان اندام تحتانی را ورزش دهید تا برای فشار اضافی وارده، آماده باشند . آمادگی بدنی باعث می شود تا نماز راحت تر خوانده شود .
هشدارهای ماه رمضان :
پرتحرکی نوجوانان در ماه رمضان، ممنوع
متخصصان تغذیه به نوجوانان که معمولا پرتحرک هستند، توصیه می کنند برای پیشگیری از ضعف قوای جسمانی در ماه مبارک رمضان، از انجام حرکات ورزشی سنگین اجتناب کنند. فعالیت زیاد نوجوانان روزه دار در ماه مبارک رمضان، منجر به صرف انرژی بیشتر و افزایش تعریق در طی ساعات روز است که می تواند زمینه ساز سوء تغذیه خفیف یا شدید شود. بهترین ورزش در طول ماه مبارک رمضان شنا و پیاده روی پس از صرف افطار است چرا که از گرفتگی عضلات و بروز یبوست نیز پیشگیری می کند. به دلیل آنکه گروهی از نوجوانان و بیماران روزه دار در معرض ابتلا به سوء تغذیه هستند، این افراد باید پس از مشورت با متخصص تغذیه اقدام به روزه داری کنند.
ماه رمضان قرص ضدبارداری شروع نکنید :
مصرف قرص های ترکیبی ضد بارداری ممکن است با لکه بینی، حالت تهوع و استفراغ همراه باشد لذا استفاده از این قرص ها در ماه رمضان برای نخستین بار توصیه نمی شود.
بیماران گوارشی روزه نگیرند :
چنانچه بیماران گوارشی در حین روزه داری دچار علائمی چون دل درد خصوصا مالش رفتن شدید سردل در هنگام ظهر شوند نشانه فعالیت بیماری بوده و باید از روزه داری پرهیز کنند. افرادی که مبتلا به زخم های فعال گوارش فوقانی هستند مثل معده و اثنی عشر چون روزه داری با تشدید ترشح اسید معده منجر به فعال سازی زخم و عوارضی چون خونریزی می شود ترجیحا از روزه داری معافند.
هنگام افطار زیاد آب نخورید
روزه داران از مصرف آب زیاد در هنگام صرف افطار خودداری کنند، چرا که سبب اختلال در هضم مواد غذایی می شود. یکی از عادات غلط غذایی روزه داران این است که به دلیل تشنگی زیاد در هنگام شروع افطار آب سرد، نوشابه و… استفاده می کنند، لذا روزه داران باید افطار خود را با کمی آب گرم یا چای آغاز کنند. پس از آن می توانند از خرما یا کشمش استفاده کنند، زیرا این دو سبب کنترل اشتها می شود و از بیش خواری به هنگام افطار ممانعت می کند. علاوه بر آن مصرف خرما در ماه مبارک رمضان در تنظیم قندخون بسیار مفید است، لذا توصیه می شود که در وعده افطار حتی المقدور ۳ تا ۵ عدد خرما مصرف کنید و از مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینی ها پرهیز شود. بعد از صرف سحری نیز بسیاری از افراد از بیم تشنگی در طول روز به مقدار فراوان آب می نوشند که کار درستی نیست.
نوشابه در افطار ممنوع
از مصرف نوشابه های گازدار به دلیل دارا بودن قند فراوان خودداری کنید زیرا فرد را دچار سردرد خواهند کرد. روزه داران هنگام افطار باید از مصرف نوشیدنی های خیلی سرد و خیلی داغ و نوشابه های گازدار که منجر به ناراحتی های گوارشی می شود پرهیز کنند. روزه داران می توانند از دوغ، آبمیوه و شربت خانگی نیز استفاده کنند.
نوجوانان حتما سحری بخورند
صرف سحری برای همه روزه داران به خصوص نوجوانان در حال رشد ضروری بوده و سحری باید شامل یک وعده غذای کامل برای هر فرد باشد. یک روزه دار در طول روز با کمبود آب و نمک ها یا الکترولیت و قند مواجه است، بنابراین در هنگام افطار به نحو شایسته ای این کمبودها باید جبران شود. نان، پنیر، سبزی و مایعات، به همراه خرما بهترین افطار به شمار می رود و صرف شام به منظور جلوگیری از ولع بعد از افطار دو ساعت بعد توصیه می شود اما درمورد نوجوانان و افرادی که تازه به سن تکلیف رسیده اند چون در دوران رشد هستند باید صرف افطار و شام توام صورت گیرد و غذا شامل مواد گوشتی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، سالاد، ماست باشد. براساس بررسی های علمی، بلوغ فیزیولوژی دختران ۱۳ سال به بالاست، بنابراین ۹ سالگی سن زودی برای روزه گیری است و در صورت تمایل باید از مواد مغذی پر پروتئین و پر ویتامین استفاده شود و در فاصله افطار تا قبل از خواب دو لیوان شیر بخورند.
کشمش و خرما جایگزین زولبیا و بامیه
به جای مصرف زولبیا و بامیه در ماه مبارک رمضان باید از کشمش و خرما که سودمندترین قندهای طبیعی است استفاده شود که اثرات جانبی بسیار کمی هم دارند. مصرف شیرینی به خصوص شیرینی هایی مصنوعی هم باید متعادل باشد چون مصرف قند در بروز بیماری های قلبی و عروقی سهیم است و به نسبت افزایش آن در بدن، بدن از مواد غذایی دیگر محروم می شود.
اول افطار، بعد شام
متخصصان معتقدند اینکه برخی افراد هنگام افطار غذاهای بسیار ساده ای نظیر آش و سوپ مصرف می کنند و بعد از چند ساعت شام می خورند بد نیست چون دستگاه گوارش ابتدا با حجم کمی از غذا آماده فعالیت می شود و از عطش نیز کاسته می شود و بدن با به دست آوردن حالت ثبات آماده شام می شود؛ اما اینکه برخی از همان ابتدا افطار و شام را با هم مصرف می کنند و یکدفعه مواد غذایی بسیاری را وارد دستگاه گوارش می کنند زیاد مطلوب نیست و روش اول بهتر است. برای شروع افطار بهتر است از خرما، شیر گرم یا چای استفاده شود تا معده به آرامی کار خود را شروع کند یا بهتر است از مایعات و موادی مثل شله زرد استفاده کرد.
زنان شیرده روزه دار مواد غذایی با کیفیت بخورند
زنان شیرده چون بخش عمده ای از مواد غذایی که مصرف می کنند وارد شیر شده و به کودک می رسد نیازهای تغذیه ای آنها بالا می رود لذا برای شیردهی موفق نیازمند مصرف مواد غذایی بیشتری از نظر کمی و کیفی هستند و در صورت روزه دار شدن باید هنگام سحر و افطار مواد غذایی را با کمیت و کیفیت مطلوبی مصرف کنند تا لطمه ای به کودک وارد نشود.
سنگ کلیه مانع روزه داری نیست
بیماران مبتلا به سنگ کلیه می توانند با نوشیدن ۸ لیوان آب یا مایعات در فواصل افطار تا سحر روزه بگیرند. سنگ کلیه بیماری نیست که مانع روزه داری شود. همانطور که به چنین بیمارانی در ایام غیر از ماه رمضان توصیه می شود ۸ لیوان آب یا مایعات بنوشند در ماه رمضان هم با تقسیم وعده های آب و مایعات در ساعات بین افطار تا سحر بیمار می تواند به روزه داری بپردازد.
بعد از ماه رمضان صبحانه را فراموش نکنید
وعده های غذایی پس از ماه رمضان باید طوری برنامه ریزی شود تا فایده ای که بدن در این ماه از آن برده، از بین نرود. نباید فراموش کرد که صبحانه به عنوان یک وعده غذایی کامل می تواند در طول روز انرژی و قند خون بدن را تامین کند. افرادی که در این ماه به طور مطلوب وزن کم کرده اند با یک برنامه ریزی مناسب می توانند میزان کالری خود را در حد تعادل نگه دارند. تجربه نشان داده که اگر افراد بعد از ماه رمضان در خوردن مواد غذایی زیاده روی کنند دوباره به وزن قبلی خود برمی گردند. افرادی که در این ماه وزنشان در حد ثابتی مانده می توانند بعد از ماه رمضان از همان برنامه غذایی قبلی خود استفاده کنند و حتما ۴ گروه غذایی را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
التماس دعا
ثبت دیدگاه