چرا خداوند برخی امور را در ماه مبارک رمضان حرام کرده است؟

فلسفه آزمودن بشر و قرار دادن او در مسیر کمال، بالاترین فلسفه جعل همه تکالیف و دستورات دین از جمله محرمات روزه است.

به گزارش مهر، در این گزارش یکی از پرتعدادترین سؤالاتی که توسط مردم از مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی پرسیده می شود را برای آگاهی مخاطبان ارائه می کند.

چرا خداوند برخی از امور را در ماه مبارک رمضان حرام کرده است؟

در ابتدا باید اشاره شود که اساسا ماهیت روزه داری ترک همین گونه لذایذ در روز است. چه این که روزه نوعی تمرین  در رویارویی با شهوت خوردن و آشامیدن و نه گفتن به آن است.

همه موجوداتی که در عالم خاکی به سر می برند، حیات شان وابسته به غذایی است که خدای متعال در اختیارشان قرار داده است. هیچ موجودی نمی تواند در این عرصه در مدتی طولانی بدون دریافت آب و غذا زنده بماند. انسان نیز به گونه آشکار از این قاعده مستثنی نیست. به علاوه بهره مندی های دیگر مانند برآوردن نیاز جنسی در زمره نیاز های طبیعی بشر است.

خدای عالم در مسیر تکلیف از همین نقطه استفاده نمود و برای آزمودن بنده اش او را در طول روز از خوردن و آشامیدن و لذات دیگر منع نمود تا در مقابل طاقتی که بنده در انجام تکلیف از خود نشان می دهد، به کمال روحی رسیده و خود را لایق بهره مندی از پاداش های الهی کند. پاداش چیزی جز باز شدن پنجره های معرفت و عرفان در باطن او نیست. انسان می تواند از پنجره های باز شده ملکوت آسمان ها مشاهده کند و از لذت عرفانی آن لذت ببرد، لذتی که قابل توصیف نیست.(۱)

فلسفه آزمودن بشر و قرار دادن او در مسیر کمال بالاترین فلسفه جعل همه تکالیف و دستورات دینی از جمله محرمات روزه است، هر چند در کنار این امر مبنایی تک تک دستورات دینی می تواند دارای مصالح و فوائد خاص ظاهری و باطنی باشد. اما برخی دیگر از  محرمات روزه و فواید ترک آن امور عبارت اند:

روزه از نظر بهداشت جسم و سلامت ‏ روح و معنویت و ابعاد دیگر دارای فواید فراوانی است. روزه در سلامت معده و پاکسازی آن از انواع غذاها (که موجب انواع بیماری‏هاست) اثرات فوق‌العاده‏ای دارد.

مرکز بیماری‌ها معده است. پیامبر خدا فرمود: «المعده بیت کل داء، و الحمیه رأس کلّ دواء؛ (۳) معده مرکز و خانه هر دردی است، و پرهیز و اجتناب (از غذاهای نامناسب و زیاد خوری) اساس و رأس هر داروی شفابخش است».

پیامبر یکی از حکمت‌های روزه را تندرستی اعلام می‌کند و می‌فرماید: «صوموا تصحّوا؛ (۴) روزه بگیرید تا صحت و سلامتی خویش را تضمین کنید».

امیرالمؤمنین(ع) می‏فرماید: «خداوند بندگان مؤمنش را حفظ می‏فرماید، به وسیله نماز و زکات‌ و گرفتن روزه». (۵)

روزه و نماز و زکات باعث تقویت اراده، سازندگی و تزکیه روح، و فروتنی در پیشگاه حضرت حق است، و از کارهایی است که می‏تواند آدمی را از چنگ شیطان نجات بخشد، و از انواع بیماری‌های ظاهری و باطنی برهاند، و مخصوصا درس مقاومت و مبارزه را یاد آدمی دهد.

امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید:«والصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ (۶) روزه برای آزمایش اخلاص مردم است».

در قسمتی از نهج البلاغه می‏فرماید: «و صوم شهر رمضان فانّه جنه من العقاب؛ (۷) یکی از دلائل وجوب روزه این است که روزه ماه رمضان سپر است از عذاب الهی»، یعنی روزه موجب آمرزش گناهان و معاصی انسان است، که به وسیله روزه نجات از آتش جهنم و عقوبت پروردگار به دست می‏آید.

هشام بن حکم از حضرت جعفر بن محمد علیهما السلام از علت و فلسفه روزه می‌پرسد، امام می‏فرماید: «انّما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک أنّ الغنی لم یکن لیجد مسّ الجوع، فیرحم الفقیر، لأنّ الغنی کلّما أراد شیئاً قدر علیه، فأراد الله تعالی أن یسوّی بین خلقه، وأن یذیق الغنی مسّ الجوع والألم لیرقّ علی الضعیف ویرحم الجائع؛ (۸) خداوند روزه را واجب کرد، تا به وسیله آن بین اغنیا و فقرا مساوات و برابری به وجود آید. برای آن که ثروتمندانی که هرگز درد گرسنگی را احساس نکرده‏ اند، به فقرا ترحم نمایند، زیرا اغنیا هرگاه (خوردنی و آشامیدنی را) اراده نمودند، برایشان میسر است، پس روزه را واجب نمود تا بین بندگانش از فقیر و غنی، برابری به وجود آورد، و اینکه سرمایه‌داران مسلمان درد گرسنگی را لمس نمایند، تا بر ضعفا و گرسنگان عالم ترحم نمایند».

امام رضا(ع) در مورد فلسفه و دلائل وجوب روزه می فرماید: «إنّما اُمروا بالصوم لکی یعرفوا ألم الجوع و العطش، فیستدلّوا علی فقر الآخره، و لیکون الصائم خاشعاً ذلیلاً مستکیناً مأجوراً و محتسباً عارفاً؛ (۹) مردم مأمور به روزه شدند تا درد و ناگواری‌های گرسنگی و تشنگی را بشناسند، و آن گاه سختی‌های گرسنگی و تشنگی و فقر آخرت را بفهمند».

پی‌نوشت ‏ها:
۱- مطهری، مجموعه، آثار۴، نشر صدرا  ۱۳۸۰ ش،  ص ۱۲۳.
۲- محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، نشر دار الاحیا التراث العربی بیروت، ج۵۹ ، ص ۲۹.
۳- نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، نشر دار الاضواء بیروت ۱۴۱۱ق، ج ۱، ص ۳۴۳.
۴- نهج البلاغه، فیض نشر موسسه فیض الاسلام تهران، بی تا، ص ۷۹۸.
۵- همان، حکمت ۲۴۴.
۶- حرعاملی، وسائل الشیعه، نشر دار الاحیا التراث العربی، بیروت ۱۴۱۲ ق، ج ۷، ص ۳؛ صدوق، من لا یحضره الفقیه، نشر جامه مدرسین، قم بی تا، ص ۷۳، ج ۲.
۷- خصال شیخ صدوق، نشر جامعه مدرسین ۱۳۶۲ ش، ص ۳۸۶.
۸- وسائل الشیعه، همان، ج ۷، ص ۴.